Lời bạt:
Đọc Chương 7 này, người dịch tạm đặt là NGÔN NGỮ GÃ CHÀO HÀNG (SALESMAN) để bạn đọc nghe qua cây viết của Văn Hào John Steinbeck diễn tả ra sao về thứ "miệng lưỡi" của một kẻ BÁN HÀNG ra sao? Với số lượng thành ngữ trong những năm 1930s nay đã ít thông dụng trong ngôn ngữ hiện hành Mỹ nhưng qua tra cứu, người dịch cố gắng vận dụng lối hành văn của John Steinbeck vào văn phong Việt Nam tức mang "chất hồn" của người Việt nhưng vẫn giữ nội dung nguyên tác. Cuối cùng của tổng hợp giữa nguyên tác và tâm lý Việt Nam là rút ra được bản chất con người của một "gã chào hàng" và nạn nhân trong thương trường là những người nghèo khó trong cuộc ĐẠI KHỦNG HOẢNG KINH TẾ HOA KỲ
ĐHL
***
THE GRAPES OF WRATH
CHÙM NHO THỊNH NỘ
CHƯƠNG 7
NGÔN NGỮ GÃ CHÀO HÀNG
một đại lý bán xe thập niên 1930
Bên trong thị trấn, những vùng ven, trên cánh đồng, nơi trống người, bãi chứa xe dùng rồi, khu chứa xác xe hư, nhà để xe ...tất cả không biết bao nhiêu bảng hiệu:
-Xe cũ
-Xe cũ
- Xe Dùng Rồi Còn Tốt
- Vận Chuyển Rẻ Tiền
- Nhà Kéo trailer
- Xe Ford Đời 1927
- Xe đã tân trang, Sạch, bảo đảm, Radio cho không
- Xe bán biếu thêm 100 gallons xăng
- Hãy ghé xem, Xe Dùng RỒi chưa bị quá Nhiệt lần nào (overheat)
...
Người ta chia lô cho gian nhà kia đủ cho một bàn làm việc, một chiếc ghế và cuốn sách xanh thông tin thời giá (bluebook). Từng xấp hợp đồng còn nguyên, có kẹp giấy giữ kỹ, giấy hợp đồng không dùng bỏ gọn gàng. Mực viết bơm đầy nhất là phải viết cho ra mực. Có trường hợp do viết hết mực, lay hoay đôi khi mất một khách hàng.
Mấy 'đứa cò mồi chó đẻ' kia, thật ra bọn nó có nhiệm vụ đứng lảng vảng quanh thôi nhưng chẳng mua gì. Bọn này hay đứng gần nhau, chỗ nào cũng có. Bọn chúng chuyên "săn mồi", nhiệm vụ tụi nó là quan sát tìm "con mồi". Tất cả thì giờ của bọn đó chỉ ngần ấy việc.
Nếu bạn không mua xe, nhớ đừng gần họ. Bạn sẽ mất hết thời gian với bọn này.
Kìa, có hai người đàng xa đang tới! Không phải hai, mà có thêm đứa con nhỏ nữa. Hai người đó đang bị 'dụ' coi xe. Chiếc xe, đầu tiên bọn này cho giá thật 'cao' tới hai trăm nhưng tụi nó bắt đầu giảm xuống.
Kìa, có hai người đàng xa đang tới! Không phải hai, mà có thêm đứa con nhỏ nữa. Hai người đó đang bị 'dụ' coi xe. Chiếc xe, đầu tiên bọn này cho giá thật 'cao' tới hai trăm nhưng tụi nó bắt đầu giảm xuống.
Xem chừng hai vị khách này xiêu lòng khi được 'bớt' $1.25 rồi chăng?
Tiếp tục họ bị dụ qua coi chiếc xe 'gà tàng' (jalopy) kia.
-Phải 'tấn công' gắt vào mấy người khách này. Họ làm mất thì giờ chúng ta nhiều quá!
Mấy ông chủ lo xắn cao tay áo; chính đó là mấy gã chào hàng (salesmen) có cặp mắt sắc bén ‘đến chết người’ sẽ chụp ngay cơ hội hay soi bói từng điểm yếu của khách.
-Hãy xem mặt nguòi đàn bà đó kìa. Xem chừng bà này thích thì cứ gạt thằng chồng già bà ta ngay! Đưa họ qua chiếc Cadillac, xong có thể bớt giá tại chiếc Buick 1926. Nếu bắt đầu ở chiếc Buick rồi chạy qua chiếc Ford.
-Xắn tay áo lên và vào cuộc ngay! Cú làm ăn này không được kéo dài mãi?
-Cho họ biết chiếc Nash trong khi ta bận sửa một chút rò ở ống bơm của chiếc Dodge đời 25 này. Ta sẽ giới thiệu chiếc Hymie kia khi sửa xong.
-Quý khách cần xe chở đồ phải không? Không nói chơi với quý vị đâu. Vải bọc ghế ngồi đã hết, nhưng bọc gối lại chỗ ngồi đâu có ảnh hưởng gì tay lái làm quý vị phải lo đến thế?
Xe sắp hàng dài, quay mũi huớng trước, mui rỉ sét, bánh xẹp lép, đậu sát hàng với nhau.
-Quý khách nào muốn xem? không hề gì, ta kéo ra cho quý vị xem ngay.
-Quý khách mất thì giờ thì phải bắt những người làm ở đây phục vụ quý khách thật hết bổn phận, thật hết lòng. Đừng để họ quên quý khách đang mất thì giờ. Đa số nhân viên phục vụ ở đây là người tốt. Họ cũng chẳng bao giờ dám cho quý khách là xấu. Nhưng khi họ làm phiền quý vị thì hãy 'chửi ngay' vào mặt đám nhân viên này cho ta.(sock it to them)
Nhiều dãy xe san sát nhau.
Model T's
Chiếc nào tiếng máy cũng nghe rột- rạt, tay lái lại kêu răng rắc, giây chuyền lực xơ mòn.
Còn Buicks, Nashes De Sotos, tha hồ!
Dodge 1922
Vâng thưa quý khách! đây là chiếc Dodge đời 1922. Dodge là loại chiến, tốt chết đi được (best goddamn). Không bao giờ dùng đồ cũ. Bộ nén thấp. Sức nén cao hiếm khi hư ngầm bên trong, Nhưng sắt bên trong sẽ giữ cho nó bền hơn như mấy chiếc Plymouth, Rockne hay Star ở đây.
Giêsu ơi! chiếc Apperson đến từ đâu đây? Từ chiếc thuyền của ông Noah, xưa vậy phải không? (come from the Ark ).
Rồi chiếc Chalmers và Chandler nữa, những loại này hết chế tạo nhiều năm rồi! Bọn này không phải bán xe mà thanh toán xe cũ. Thật là chán, ta phải mua vào những chiếc 'cũ, gà tàng' nhất giá không quá hai mươi lăm, ba mươi đồng thôi, nhưng ta phải bán ra với giá tới năm mươi, hay bảy mươi lăm đồng. Quá lời đi chứ. Chúa ơi!
Nếu quý khách đi mua xe mới thì được giảm được đồng nào không ? Hãy mua xe dùng rồi mà xài! Hãy xem, bổn hiệu mua nhanh mà bán lại càng nhanh thưa quý khách.
Không bao giờ có giá nào quá hai trăm rưỡi nơi này.
Quý khách hãy vơ một người nào đó bên đường, cha Jim này đây cũng được. Gã biết' đếch' gì (don't know his ass from a hole in the ground) nhưng cứ hỏi ngay gã vào chiếc Apperson, hắn sẽ nói ngay:
-Bán rồi!
-Đó, quý khách thấy chưa? Nếu bổn hiệu không mua xe cũ thì bán thứ gì đây?
Những lá cờ, đỏ trắng, hay trắng xanh--treo dọc theo lề
- Xe Dùng Rồi
-Xe Dùng Rồi Rất Tốt.
Mua bán hôm nay phải tùy thuộc vào tình thế. Nếu hôm nay chẳng bán được thì cũng cần dụ khách vào xem thật đông. Nếu không có lời- không kiếm ra xu nào- ta nói:
-Xe bán hết rồi xin chờ giao xe khác. Xong, thay bình điện liệt vào xe trước khi giao hàng.
Chúa ơi, đòi bớt làm gì bảy mươi lăm cents (six bits:Six-bits is commonly understood in the United States of America to be 3 quarters or about 75 cents./ quizclub.com) kia chứ? Hãy xắn tay áo vào làm với ta, Không bao giờ hết xe cũ đâu, nếu xe bán vừa đủ thì ta 'về vườn' trong sáu tháng thôi.
Nghe này Jim! ta nghe có tiếng rột- rạt như tiếng chai bể sau chiếc Chevvy? hãy rót vào đó ít lít mạt cưa cũng như bỏ vào hộp số nữa đó. Chúng ta phải 'thẩy' chiếc Lemon này đi với giá ba mươi lăm đô đó mày.
Cái thằng khốn nó lường ta vào chiếc kia. Ta ra giá 10 đô, hắn mua giựt của ta bằng $15. và thằng chó đẻ nó lấy dụng cụ ra hết để bán cho người khác. Chúa Toàn Năng! ước chi con có năm trăm chiếc xe cũ như vầy để bán. Không bao giờ hết bán loại hàng này. Khách không ưa bánh xe này ư? Họ nên biết rằng có đến mười ngàn cái bánh xe như thế:
- Thôi, bớt cho gã một đồng rưỡi cũng được.
- Thôi, bớt cho gã một đồng rưỡi cũng được.
Hàng đống sắt rỉ sét dựa vào hàng rào, cùng hàng dãy xác xe hư sau đó, các khối sắt vụn đầy dầu mỡ từng ụ nằm tràn lan trên mặt đất, cỏ heo mọc xuyên qua các ống xi- lanh, cần thắng, ống khói hư chất đống như những con rắn. Mỡ dầu loang lổ.
Liệu chú mày có tìm ra cái bugi nào tốt không? Chúa ơi! ta bán sạch năm mươi cái nhà kéo (trailer) giá dưới một trăm đô la rồi. Gã đó đi dạo làm đếch gì ở đây. Chúng ta bán hết xe rồi mà chẳng bán chiếc nào cho gã này cả. Bán xe tại chỗ hơn phải gửi về nhà cho họ, kiểu này lợi hơn.
Gã này ta biết gã làm cho tờ Monthly, ta không nghĩ hắn ta tới mua xe đâu, đá quách gã ra ngoài. Chúng ta đừng phí thì giờ cho một gã trong đầu chẳng muốn mua gì?
Hãy mở bánh xe trước phía bên phải nơi chiếc Graham kia xong quay phía vá xuống đất. Như thế phần trên xem mới còn mới, tốt.
Lốp xe bền cùng mọi thứ khác cũng vậy.
Cam đoan! còn cả năm mươi ngàn chiếc trong đống xe cũ kia. Mua dầu xăng đầy vào. Tạm biệt nhé, chúc bạn may mắn!
Quý khách nào đang tìm xe? Quý khách đang suy tính gì trong đầu? Có chiếc nào hấp dẫn quý khách chưa? Ta đã xong hết mọi thứ cho quý vị lựa. Mấy chiếc tốt này không chê vào đâu được. Quyết định đi quý khách ơi! bà xã của ông đang chăm chú vào chiếc La Salle kia kìa?
Quý khách nào đang tìm xe? Quý khách đang suy tính gì trong đầu? Có chiếc nào hấp dẫn quý khách chưa? Ta đã xong hết mọi thứ cho quý vị lựa. Mấy chiếc tốt này không chê vào đâu được. Quyết định đi quý khách ơi! bà xã của ông đang chăm chú vào chiếc La Salle kia kìa?
Quý khách không thích chiếc La Salle ư? Vòng trục bị hư ư? hay là hao xăng? Xin Ông Bà hãy lấy chiếc Lincoln đời 1924 này đi.
Kia là chiếc xe chạy hoài không thôi đó ông, nó đáng mặt là chiếc xe tải.
***
***
Ánh mặt trời nóng bức đang nung nóng những đống kim loại rỉ sét. Dầu loang lổ trên nền đất. Nhiều người đang loay hoay lui tới, không biết chọn loại xe nào? Nhưng họ đang cần xe...
Mấy vị hãy chùi chân đi nào. Nhớ đừng dựa vào xe, dơ lắm đó. Ông bạn muốn mua xe thế nào, cỡ giá bao nhiêu ? Coi lũ con nít, tôi tự hỏi giá chiếc này bao nhiêu ? Chúng tôi sẽ hỏi ngay, tôi không tín tiền hỏi đâu nhé. Chúng ta có thể hỏi, phải không quý vị? Trả vài xu teng đâu lo bằng cái lo là chiếc bảy mươi lăm đô vì giá đó mới hi vọng đi đến California, phải không quý vị?
Lạy Chúa! giá ta chỉ có đủ 100 chiếc xe 'gà tàng' thôi, ta chẳng cần phải lo nó chạy được hay không làm gì. Lốp xe cũ, hơi sờn chất từng đống cao; mấy cái ống đỏ, xám linh tinh la liệt trông y như xúc xích. Vá lốp ư? Chùi két nước ư? hay đốt bugi? Cho một viên nhỏ thứ đó vô thùng xăng thôi, một gallon chạy tăng thêm mười dặm lận. Tô vẽ thêm chỉ tốn năm mươi xu thôi. Quạt nước, giây cu roa cho quạt máy, gasket ư? Nên thay cái van mới thì hay hơn. Quý vị mất gì đâu nào chỉ tốn vài ba xu lẻ như thế?
Tốt lắm Joe! Hãy dụ họ tới đây và 'chém đẹp' họ ngay ở đây mới được. Phận sự ta sẽ giữ họ, cho giá dụ họ và 'chém đẹp' . Nhưng chú mày nhớ đừng đem gã 'khố rách áo ôm' nào vào đây mới được (don't send in no bums), có như vậy ta mới hốt được nhiều hơn.
Tốt lắm Joe! Hãy dụ họ tới đây và 'chém đẹp' họ ngay ở đây mới được. Phận sự ta sẽ giữ họ, cho giá dụ họ và 'chém đẹp' . Nhưng chú mày nhớ đừng đem gã 'khố rách áo ôm' nào vào đây mới được (don't send in no bums), có như vậy ta mới hốt được nhiều hơn.
-Vâng, mời ông vào xem!
-Đoan chắc là ông sẽ mua ở đây thôi.
Đúng, thưa ông, chỉ $80. tôi tin là ông sẽ ưa thôi.
-Đoan chắc là ông sẽ mua ở đây thôi.
Đúng, thưa ông, chỉ $80. tôi tin là ông sẽ ưa thôi.
-Ô!tôi không thể mua quá năm mươi đô, anh ngoài kia nói giá năm mươi thôi mà?
Năm mươi? Năm mươi đô thôi ư? anh chàng kia chắc mất trí rồi thưa ông (Nuts). Chúng tôi mua vô tới $78.50 cho chiếc này. Joe chắc chú mày điên rồi chắc? chú mày muốn làm sập tiệm này luôn chứ gì?
Nếu anh ta hứa lỡ rồi, thôi, tôi bớt cho. Còn lại $60. thôi. Xin ông hiểu, tôi không thể ở đây suốt ngày được, tôi tuy là buôn bán nhưng tôi chưa ra ngoài để bớt dính vào một người như ông. Thôi, giờ ông có gì trao đổi không?
cảnh nông dân tới xem xe cũ trong phim " Chùm Nho Thịnh NỘ"
-Tôi có một cặp la,(mules) tôi đang cần bán chúng.
-La ư ? Ê! Joe nghe không chú mày? Ông này muốn trao đổi hai con la đấy. Chắc chưa ai bảo cho chú mày thời đại hôm nay là thời đại máy móc phải không ? Họ không còn dùng la làm gì nữa ông ơi, 'có keo thì khỏi cần đinh ' (but glue no more) ông biết không?
Năm con la thật bự ư? tuổi 'cũng bự' đến bảy mươi lăm chứ gì? để chúng tôi tìm quanh có ai không thì hay hơn cả. Hãy nhìn xem nơi này, Ông vào đây lúc hai chúng tôi đang bận rồi lại bước ra. Joe, chú mày có biết chú mày vừa nói chuyện với gã hứa hẹn lung tung chăng (piker)?
Ô, như thế ta là một thằng khờ khạo (sucker) chứ gì? Joe kìa, ta là thằng khờ kìa. Nếu ta chỉ biết 'hi sinh cho kẻ khác' (givin' my shirt away-Bilble ) , ta sẽ đói đến chết mất. Nói thẳng với ông rằng, ta sẽ làm gì ư ? mấy con la đó ta chỉ mua cho $5. cho chó ăn thịt là hợp thôi, ông biết không?
-Không, tôi chẳng muốn bán nó cho chó ăn thịt bao giờ.
- Ô! thế thì ta mua với giá mười hay bảy đồng thôi, ngang đó thôi. Còn với giá $20 tôi sẽ mua nhưng ông phải mua chiếc wagon này phải không? ông chồng thêm $50. phần còn lại ông sẽ trả MỖI THÁNG thêm 10$
-Nhưng sao nói xe giá đầu tiên là $80. (tôi thiếu 10$ thôi, sao lại mỗi tháng $10?-dhl )
Bộ ông chưa nghe tiền bảo hành và tiền bảo hiểm chăng? Bởi vậy chiếc xe mới lên thêm một ít đó chứ . Ông sẽ trả hết nợ trong vòng bốn cho tới năm tháng thôi. Thôi ký tên vào ngay đây nè ông ! Chúng tôi lo liệu mọi thứ cho ông.
-Ồ, tôi không biết ...
-Nào bây giờ, ông thấy chưa tôi đã hi sinh cho ông nhiều lắm , hết cả thì giờ cho ông trong ngày này rồi đó. Thời gian vì ông đúng ra tôi bán được ba mối rồi ông biết cho không ? Tôi thật sự ngán ông lắm , thôi, ký vào đây . Được rồi, thưa NGÀI . Joe, đổ cho ông này đầy bình xăng nghe. Chúng ta tặng không ông xăng.
Chúa ơi! này Joe, thật là một mối 'quá đã'! (hot one) . Hai đứa chúng ta đã cho gì trong chiếc 'gà tàng' kia? chỉ ba mươi cho tới ba mươi lăm thôi phải không? Ta đứng đầu bảng rồi, nếu ta không giật được bảy mươi lăm đô để đứng đầu, ta sẽ không làm một thuơng gia nữa đâu. Mối vừa rồi chúng ta vớ được $50. tiền mặt cộng theo một hợp đồng trị giá $40. Ta biết họ không hẳn hoàn toàn là người lương thiện, nhưng chú mày có ngạc nhiên chưa khi chúng ta vớ được những 'mối đã đời' còn lại như bây giờ . Ta nhớ có một gã khách đã giải quyết xong món nợ $100. trong vòng một năm sau khi ta tính toán giá cả cho ông ta. Ta dám cá với chú mầy gã này trả bằng tiền mặt không thôi.
Chúa ôi! ước gì con có khoảng năm trăm chiếc xe cũ như thế nhỉ ! Thôi, hãy xắn tay áo lên Joe. Đi ra ngoài dụ họ vào đây cho ta mau lên. Chú mày sẽ huởng hai mươi vào giá cuối , chú mày không tệ lắm đâu.
Chúa ôi! ước gì con có khoảng năm trăm chiếc xe cũ như thế nhỉ ! Thôi, hãy xắn tay áo lên Joe. Đi ra ngoài dụ họ vào đây cho ta mau lên. Chú mày sẽ huởng hai mươi vào giá cuối , chú mày không tệ lắm đâu.
Mấy lá cờ hiệu mềm nhũn dưới ánh nắng đúng trưa. Cuộc Mặc Cả Hôm Nay: Ford đời 1929: pickup chạy rất tốt.
Với năm mươi đô la bạn tậu được chiếc nào đây ? một chiếc Zephyr chăng ? Lông ngựa lòi ra quăn tít trong nệm ghế ngồi, cái chắn bùn thì móp dẹp lui đằng sau. Tấm cản sau bị xé toạc. Chiếc Ford đặc biệt có mấy đèn màu nhỏ trên tấm chắn bùn, nắp két nước, và ba ngọn đằng sau. Mấy tấm đệm cản bùn, bảng chỉ vô số thật lớn ở cần số. Tấm cản bùn che bánh xe trừ bị có hình cô gái thật đẹp mang tên Cora. Nắng đúng trưa gay gắt dọi lên mặt mấy tấm kính dày bụi.
Chúa ơi ! ta chẳng còn giờ ra ăn trưa nữa ! này Joe cho đứa nhỏ nào mua ta một cái hamburger xem nào.
Tiếng máy xe đời cũ rộ lên từng chập.
Có ai cứ 'ngẩn tò te' nhìn (dumb-bunny looking) vào chiếc Chrysler. Để ý gã ta có đồng nào trong túi quần jean (jack in his jeans) không? Có một số trai làng hay ăn cắp vặt. Dụ bọn (soften'em up) vào đây cho ta nghe Joe. Việc này chú mày khá lắm.
-Chắc chắn chúng tôi đã bán rồi.
- Bảo đảm không?
Chúng tôi bảo đảm nó xe là xe chứ không phải làm vú em (wet-nurse it) theo nó mãi sau lưng. Ông bạn hãy nghe đây, bạn mua chiếc xe và bây giờ thì bạn còn thì giờ mè nheo, có quyền cằn nhằn mặc cả đủ thứ với nó. Ta 'đếch'(don't give a damn ) cần biết trong tương lai bạn sẽ trả hay không. Chúng tôi chỉ làm việc trên giấy tờ của ông bạn thôi . Chỉ chuyển nó lên công ty tài chánh, họ sẽ đi theo ông bạn chứ không phải chúng tôi đâu nhé. Chúng tôi không giữ giấy tờ. Đúng không?
Ồ, ông bạn định làm khó và chúng tôi phải gọi cảnh sát. Không, chúng tôi đâu có đổi lốp xe. Đuổi gã này ra khỏi đây ngay Joe. Hắn ta mua xe rồi, lại không vừa ý. Bạn nghĩ thế nào khi bạn mua tôi một lát bí tết xong ăn một nửa rồi đem trả lui, hả ?
nhẫn răng nai
Chúng tôi đang làm thuơng mãi chứ không phải là cơ sở từ thiện.
Joe, chú mày biết mặt gã kia không ? đằng kia kìa ! Gã có chiếc nhẫn răng nai (Elk's tooth) chạy lẹ tới hắn. Cho họ xem chiếc Pontiac 1936 đằng đó xem sao , đúng rồi.
xe mũi vuông,Ford T.model
Các loại xe mũi vuông, tròn, rỉ sét, thuông thuổng như cái xẻng, khung xe uốn cong rất ngọt (streamline), trần bằng trước khi uốn cong. Hôm nay tha hồ mặc cả thưa quý vị. Mấy chiếc xe bánh lớn còn vải bọc rất dày--cắt nó ra làm xe tải rất dễ dàng. Nhà di động hai bánh, nào trục xe cũ sét phơi mình dưới nắng nóng xế trưa. Xe Dùng Rồi, Xe Dùng RỒi còn Tốt, chạy tốt, sẽ biếu thêm xăng.
STREAMLINING- khung xe uốn theo hình dạng có lợi bớt lực cản không khi'
Chúa ơi! nhìn chiếc xe này xem ai đó chăm sóc nó thật tuyệt vời.
Chúa ơi! nhìn chiếc xe này xem ai đó chăm sóc nó thật tuyệt vời.
Caddilacs, La Salles, Buicks, Plymouths, Packards, Chevvies, Fords, Pontiacs. Từng hàng xe san sát nhau, những mắt đèn trước lấp lánh dưới nắng. Xe Dùng Rồi Hảo Hạng đây thưa quý vị.
Này Joe, hãy dụ khách vào đây mau lên. Chúa Ôi, ta ước ao có được cả ngàn chiếc như vầy! Hãy mời họ tới trả giá và ta sẽ bắt mua cho xem.
Quý vị cần đi California ư ? Đây chính là nơi quý vị cần tới.Trông xe vậy, nhưng lái hàng ngàn dặm cũng chẳng ăn thua gì.
Hàng dãy xe đang chờ quý vị đây. Xe Dùng Rồi Rất Tốt, giá hời, sạch bóng, chạy êm re đây thưa quý vị./.
Đinh hoa Lư dịch 6/6/2015 (The Grapes of Wrath ) chương 7
edition 19/10/2020
English:
No comments:
Post a Comment