Tom Joad Family trong Drama Phim (1940)
CHAPTER 8
CHÙM NHO PHẨN NỘ (The
Grapes of Wrath -John Steinbeck)
Trời chưa sáng, vẫn còn một màn đêm
xám thẩm cùng nhiều ánh sao trời lấp lánh . Trăng hạ tuần lên trễ, ánh sáng nhợt
nhạt, mơ hồ, rời rạc. Tom
Joad cùng người thầy đạo (preacher) bước nhanh theo con đường đầy dấu bánh xe
cùng bánh máy cày hằn sâu, xuyên qua cánh đồng trồng bông gòn. Phía tây còn tối,
nửa kia sáng dần khi bình minh từ từ xuất hiện. Đường chân trời đằng tây chưa
xuất hiện ngoại trừ huớng đông rạng dần. Hai người im lặng bước đi, mùi đất bốc lên từ những
bước chân vội vả .
Thầy đạo
giờ lên tiếng:
-Ta mong con còn thuộc
đường,ta ghét cái chuyện sáng ra thì ôi
thôi lạc mất tới cái xó nào rồi.
Cánh đồng bông như tỉnh giấc, vội vàng cho một
ngày mới. Bầy chim vỗ
cánh, chúng bắt đầu moi móc kiếm ăn trên mặt đất. Vài chú thỏ sợ hãi vụt chạy qua những hòn đất
mới đào. Hai người tiếp tục bước , tiếng chân thình thịch trên đường. Những hòn
đất khô bị nghiến rào rạo dưới gót giày, âm thanh nghe khác hẳn với bao tiếng động
tự nhiên của đất trời (secret
noises)
trong buổi bình
minh.
Ngậm
ngừ một lúc,Tom mới trả lời câu hỏi vị thầy:
-Con nhắm mắt mà đi cũng tới được đó .
Đời
con chỉ có chuyện lầm đó là nghĩ sai về nàng ta. Thôi quên nàng ấy đi, sắp tới
nơi rồi. Lạc quái gì đâu, thầy, con sinh ra ngay vùng này. Thuở bé con từng nô
đùa quanh đây. Chắc thầy thấy cái cây kia, cha con có lúc treo đầu con sói lên
đó. Treo cho đến khi xác nó rệu rả, và đem xuống, chỉ còn cái xác khô đét.
- Lạy
Chúa ! ước sao hôm nay MÁ con có nấu món
gì. Bụng con trống hốc thầy ơi!
-Ta cũng thế, thầy Casy trả lời...con nhai thuốc không? nó giúp con bớt đói.
Biết thế, chúng ta đừng đi sớm quá. Trời sáng đi hay hơn.
Ông
ngừng nói, nhai một ít thuốc,
-Tối qua ta ngủ khá
ngon.
-Chính thằng cha
điên Muley làm ra cả,
Tom nhớ lại…Ông ta làm con hoảng hồn, nhổm
dậy …'Chào Tom ta đi đây, ta phải tới nơi ẩn náu của ta bây giờ .' ông ta còn
khuyên tiếp… 'hai người tốt nhất nên đi ngay giờ, nên rời khỏi đất của họ trước
khi trời hừng sáng' … tánh ông thật kỳ dị,
chuột đồng (gopher)
sống ra sao thì ông y vậy. Thầy có nghĩ bọn
Da Đỏ có thể theo rình và tóm ông, hay thầy có cho rằng ông ấy mất trí không ?
-Ta không biết nữa.
Con thấy, hôm qua chúng ta mới nhóm một ít lửa mà chiếc xe kia tới ngay. Bằng
cách nào nhà con tan nát thế kia? Họ đang áp bứ, lắm điều tệ hại kéo dà., Dĩ
nhiên Muley mới điên lên như vậy. Phải lũi quanh như con sói; điều này chắc làm
ông ấy càng lúc càng điên thôi. Ông ấy giết người bất ngờ, càng làm cho ông ta
càng bị chó lùng ráo riết. Thầy nói lên đây như điều tiên tri. rằng,
Ông ấy sẽ càng hung dữ hơn, càng xa lánh loài người, con hiểu không ?
-Không đâu thầy, Joad quả quyết… con nghĩ giờ này ông ấy rất sợ giáp mặt con
người. Vừa rồi ông ta gặp chúng ta cũng là điều lạ. Chắc chúng ta tới nhà Bác
John trước lúc mặt trời lên thầy ạ.
Hai người tiếp tục đi trong im lặng. Vài con
cú ăn đêm về trễ, vội vàng bay trên đầu
hai người tới huớng vựa, những bộng cây, cái tháp nước, trú ẩn tránh ánh sáng ban
ngày. Huớng đông càng rõ dần, thấy được những gốc bông gòn và màu đất xám đen.
-Thật khổ sao, nếu
đúng nhà con giờ này đang ngủ tại nhà Bác John. Thầy biết không? Bác chỉ có một phòng ngủ và một chái bếp (cooking leanto),
một cái vựa nhỏ tí teo. Nếu thế, nơi đó y như một ‘đống người’ hỗn độn.
Thầy
đạo cố nhớ:
-Ta không chắc John
có gia đình chưa ? Hình như cô độc ? ta chẳng nhớ nhiều về John.
-Bác ấy lẻ loi chết khiếp’(lonest goddamn)
trên trần gian này thầy ạ, Joad
đoan chắc.
-Cũng là một gã chó
đẻ cùng gà điên nữa đó (Crazy
kind of son-of-bitch. , Bác cũng giống Muley, mỗi người
có vài cách điên. Người ta có thể thấy Bác bất cứ nơi nào -say sưa tại Shawnee,
đi tán đàn bà góa cách xa tới hai mươi dặm, hay nơi làm việc với cây đèn dầu, rõ là điên mới
thế. Ai cũng cho Bác không thọ lâu. Thuờng người cô độc ít ai sống lâu. Nhưng
bác John lại nhiều tuổi hơn Pa. Bác càng năm càng cao và gầy, gầy guộc hơn cả
Ông Nội.
Thầy
đạo chợt ngắt lời
Tom:
-Nhìn
kìa, có ánh đèn lấp lánh như ánh bạc đằng kia con thấy không ?.... hình như John chưa lấy vợ ?J
-Ô, không, bác ấy có vợ. Điều này cho biết bác là hạng người có lối sống ra sao. Pa kể cho cháu
rằng Bác lấy vợ trẻ, vỏn vẹn bốn tháng.
Sống bình thuờng trong một gia đình, cho đến một đêm bà kêu đau bụng, hối Bác nên tìm ngay bác
sĩ. Bác vẫn điềm nhiên nói 'bà đau bụng là do ăn nhiều quá. Hãy uống một
liều thuốc giảm đau này vào . Bụng bà nhiều thức ăn mới sinh ra chứng đau bụng
đó thôi' Trưa hôm sau bà vợ không biết gì nữa (outa her head) rồi bà bác mất khoảng bốn giờ
chiều.
-Chuyện gì
? Casy
thắc mắc… bị đầu độc hay bà ấy ăn nhằm gì
?
-Không phải thầy ạ.
Có thứ gì bùng vỡ trong người bà bác, có
thể ruột thừa hay gì đó. Ôi, Bác John tuy mộc mạc nhưng chuyện này làm bác quá
đau đớn . Bác cho là tội lỗi do bác. Suốt thời gian sau, bác chẳng hề nói với
ai một lời. Bác đi quanh vùng này như chẳng thấy ai, miệng lâm râm cầu nguyện.
Mất hai năm, sau này bác có thay đổi, nhưng ‘hơi rồ’(sort of wild)
, chuyên làm phiền người khác do quá hay
lo. Mỗi khi bọn nhỏ như cháu có đứa nào bị sán chòi hay đau bụng một tí là bác
kêu bác sĩ, cuối cùng Pa phải nói, ‘xin bác đừng làm thế nữa. Con nít đứa nào
cũng đau bụng như vậy’. Nỗi ám ảnh người vợ mất vì Bác, thật buồn cười . Bác
lay hoay chuyện giúp gì đó cho mọi người, như tặng
lũ nhỏ quà , thả gói đồ ăn trước nhà một ngừoi nào đó. Bác
cho đi mọi thứ bác có, nhưng vẫn chưa thực sự hạnh phúc trong lòng . Có đêm bác đi lang thang quanh vùng. Dầu sao,
bác làm nông giỏi , đất đai của bác trông nom thật đẹp.
-Thật tội
nghiệp, vị thầy thuơng hại...một người
cô đơn đầy đau khổ. Sau khi vợ ông mất bác có năng đi nhà thờ không?
-Không, bác không đi, bác không muốn chạm mặt
mọi người. Bác thích một mình. Con chưa thấy đứa trẻ nào không mừng điên lên
khi bác tới. Đêm nào Bác tới nhà là đêm đó tụi con chắc mẫm bác ra về sẽ để lại
một gói kẹo cao su bên thành giừong . Tụi này xem Bác chẳng khác một Đấng Giêsu
Toàn Năng vậy .
Ông tiếp tục bước, đầu nhìn xuống, chẳng nói lại Tom. Ánh sáng ban mai càng làm cho
trán ông sáng bóng, hai bàn tay đánh nhịp, từng bàn tay lần lượt soi ra ánh nắng
theo bước chân đi.
Tom cũng im lặng. Nhường như anh cho là đã bộc lộ nhiều điều quá
riêng tư, thân thiết, về gia đình nên hơi hổ thẹn. Anh bước nhanh hơn, người thầy
đạo bước nhanh theo. Họ vừa thấy con gì xam xám đằng trước. Một con rắn chậm chạp
luồn lách thân mình len qua hàng bông gòn để vào con đường. Tom dừng lại cách nó một khoảng gần, anh chăm chú nhìn:
-Rắn Lồng đây mà (gopher snake),thôi
cho nó đi đi.
Hai người cùng lách qua, tránh con rắn, xong tiếp tục đi. Huớng đông, một ít màu bắt đầu hiện lên nền trời
. Tiếp liền sau đó ánh bình minh bò lan khắp mặt đất. Màu xanh lục từ nhũng hàng
bông gòn hiện rõ ràng xen màu xám nâu của đất. Khuôn mặt hai người giờ hết tối .
Da mặt Joad xem chừng đậm thêm lúc ánh sáng ban mai lên cao .
Joad thì thầm:
- Khoảng giờ này là
thời gian tốt nhất; lúc nhỏ con thuờng
thúc dậy giờ này, đi bộ quanh đây. Cái gì đằng kia vậy ?
Một đàn chó đang đứng với nhau trên đường . Chúng theo nhau
ve vản (in honor), đòi động dục
với một con cái. Có năm con đực- giống lai, chăn cừu -lai chăn cừu Collie, nhưng tất
cả chẳng còn thuần giống do đi hoang (freedom of social life). Chúng đang 'tán tỉnh' con cái. Ngửi ngửi, rồi thay nhau chạy tới gốc
bông gòn, nhếch chân sau “một cách điệu bộ”(ceremoniously) đái vào gốc cây, xong chạy lui
ngửi tiếp. Họ
đứng lại nhìn. Joad chợt cười lớn ra chiều thích thú,
-Chúa ôi, Chúa ôi !
Bầy chó sừng sộ, lông dựng đứng, xông vào
quần thảo với nhau. Chỉ một con đang phối được với con cái. Mọi việc xong xuôi, mấy con đực còn lại nhường
đường, tỏ vẻ thích thú, lưỡi chúng thè
ra, nước dãi nhỏ giọt.
Hai người tiếp tục đi.
- Chúa ôi, Joad coi bộ mừng… con tin rằng con đực vừa phối kia là con
Flash của nhà con. Con tưởng nó chết rồi, ai dè, lại đây, Flash.
Anh
lại cười khoái trá:
- Quái gì thế ? nếu ai gọi con , thì con
cũng không nghe như thế. Chuyện này làm con nhớ Willy Feeley lúc hắn còn trẻ. Hắn
thật rụt rè, một sự rụt rè quái lạ. Một ngày, hắn dắt con bò cái tơ cho bò của
bác Graves phối giống. Ai cũng lãng đi ngoại trừ Elsie Graves chẳng rụt rè chút
nào. Willy, đứng đó mặt đỏ bừng, nói không ra lời. Elsie nói 'tôi biết anh đến
vì gì rồi; con bò đực nhà tôi chờ sẵn sau vựa kìa'
-Ồ, họ dẫn con bò cái tới đó. Willy và Elsie ngồi chờ trên thành rào . Chỉ một
lúc Willy cảm thấy khác lạ, mặt đỏ lên (feelin' purty fly) Elsie nhìn qua, cô ngạc
nhiên… 'sao thế , Will?'
-Willy rất nông nỗi, hắn ta khó lòng kềm được.
'Lạy Chúa, lạy Chúa' ước gì con được như thế' Elsie vội chụp ngay 'Sao lại
không được? Willy, nó là con bò cái của anh kia mà.'
Thầy đạo cười lạt:
-Con biết , đó là chuyện khá hay ngoại trừ những người giảng đạo. Lúc ta ở đó chưa ai kể
ra chuyện này, nhưng họ kể ra ta không thể cười được. Ta không thể nguyền rủa họ
lúc đó. Giờ thì ta tha hồ nguyền rủa mọi chuyện nếu ta thích, bất cứ lúc nào ta
cần, một người tốt cần nguyền rủa lời nói đó nếu cần .
Vầng dương đỏ ối cao dần từ chân trời huớng
đông, bầy chim đất bắt đầu hót, tiếng líu lo.
- Nhìn xem ! Joad la to... tháp
nước của bác John kìa. Chưa thấy cối xay gió nhưng đúng là tháp nước của bác John. Đó, nó hiện lên nền trời, thầy thấy chưa ?
Vừa nói, chân anh vừa bước nhanh.
-Không biết mọi người có đó không ?
Cái bể nước nặng nề đứng yên trên dốc. Joad
càng bước, càng tung đám bụi lên cao ngang gối.
-Không
biết có MÁ đó không --
Dần dà mấy cái chân tháp nước hiện ra, cái nhà, cái thùng vuông nhỏ
không sơn, trơ trụi, cái nhà vựa thấp lè tè, chật ních đồ đạc. Một làn khói
đang vươn cao từ cái ống khói thiếc trên mái nhà. Trong sân, bàn ghế cũ, rác rưởi bỏ
đống, mấy cái cánh quạt gió và động cơ cho cái cối xay gió, vạt giừong, ghế,
bàn bỏ xó, ngã nghiêng.
- Chúa, Thánh Thần Ôi, mọi người sửa soạn
đi rồi !..Joad
kêu lên.
Một chiếc xe tải (truck) có thành hông cao, đậu sẵn trong sân từ lúc nào. Có thể trước
đây nó là loại xe bốn cửa, phần giữa, người ta cắt đi một nửa xong họ ráp vào
đó sàn xe tải. Tới gần, hai nguòi nghe rõ tiếng nện thình thịch vang ra từ
trong sân. Mặt trời đã nhô lên khỏi chân trời, chiếu sáng chiếc xe. Một người
đàn ông đang nện búa, ánh sáng lấp loáng theo nhịp gõ của ông ta. Ánh nắng mai chiếu
lấp lánh vào cửa kính trước nhà. Tấm phong chắn gió sáng hẳn lên. Hai con gà
mái đỏ, dưới ánh nắng mai sắc lông của chúng càng đỏ rực.
-Đừng kêu lớn, Joad yêu cầu...chúng ta hãy đi thật nhẹ vào nhà xem sao
.
Nói
xong anh tiến nhanh tới bên rìa cánh đồng
làm bụi bốc lên tận hông. Hai người kín
đáo tiến vào sân. Nền đất khô cứng, chai lì, bóng loáng, vài cây cỏ hoang bò
trên mặt, bụi bám vàng ố. Joad đi thật chậm, như không muốn tiếp tục chút nào. Vị thầy chăm
chú, nối theo dấu chân anh. Tom từ từ gần lại, rón rén , hồi hộp tới sát chiếc
xe. Nó là chiếc xe bốn cửa (sedan) hiệu
Hudson Super
Six, bị cắt hai bằng dụng cụ đục thép. Già Tom đứng trên sàn, ông
đang đóng đinh cho hàng dây treo theo hai thành xe. Khuôn mặt bờm xờm râu bạc, ông
mãi cặm cụi cúi xuống, miệng ngậm mấy
chiếc đinh 6 (six penny nail). Ông tiếp
tục đặt tiếp một chiếc đinh, rồi nhát búa nện lên đó. Có tiếng nắp song kêu loảng
xoảng và tiếng vòi vĩnh trẻ con từ trong nhà vang ra. Joad nhẹ nhàng tiến gần
thân sau chiếc xe, anh dựa lưng vào đó. -Người
cha nhìn qua huớng Joad nhưng lại chẳng thấy anh , ông tiếp tục đặt tiếp cái
đinh khác rồi đóng vào. Bầy chim bồ câu bay ra từ cái tổ trên tháp nước. Chúng
đảo một vòng xong, đậu lại trên rìa tháp nước, lố nhố nhìn xuống. Bầy bồ câu ba
loài trắng, xanh, xám mang những bộ cánh óng ánh qua nắng mai.
Ngón tay Joad móc vào thanh ngang dưới cùng,
bên thành chiếc xe tải, anh ngước mắt nhìn cha già, tóc tai bạc dần theo năm
tháng, đang cặm cụi trong xe. Lưỡi liếm làn môi dày của mình, anh khẻ kêu:
-Pa !
-Sao nữa! lại ra đòi gì đây?
Già Tom ‘làm ràm’ qua cái miệng đang ngậm mấy
chiếc đinh. Chiếc mũ đen chụp xuống, dơ bẩn. Cái vest cũ không còn hạt nút nào,
mặc ngoài cái sơ mi xanh lao động; cái nịt to bản bằng da yên ngựa, khóa nịt đồng
vuông, dùng cho quần jeans. Ông bận mãi nhiều năm khiến da và đồng cái nịt đều láng
bóng. Đôi giày da nứt nẻ, đế bong lên, giống hình dạng con tàu, qua nhiều năm
chịu đựng nắng nôi, ướt át cùng đất bụi. Tay
áo sít sao với cánh tay, kéo xuống gần mấy bắp thịt nhô cao, mạnh khỏe. Phần bụng
và hông chắc nịch trên
hai chân thấp, dáng nặng nề vững chắc. Gương mặt ông vuông vắn qua hàm râu muối
tiêu, tất cả nằm trên cái cằm cương nghị (forceful). Từ đó, bộ râu chơm chởm mọc ra,
không bạc hoàn toàn, là nơi cũng cố cho bộ râu mọc mạnh thêm. Đám da trên xương gò má không râu,
mang màu nâu của đá bọt biển; mỗi lần nheo, quanh mắt ông xuất hiện nhiều đường
nhăn. Đôi mắt nâu, màu nâu đen của cà phê. Con mắt sáng xưa chẳng còn khiến ông
phải gập đầu về trước khi gắng nhìn một vật nào. Mấy chiếc đinh đang
nhú ra qua đôi môi mỏng, hồng.
Chiếc búa đưa cao giữ yên trong không
khí, ông sắp đóng chiếc đinh khác. Chợt liếc về bên hông chiếc xe, phía Tom,
ông thoáng bực bội vì ai đó cản trở công việc. Chiếc cằm nhọn hắt về trước
kèm theo ánh mắt huớng về khuôn mặt Tom; một thoáng linh giác bắt đầu báo động
cho ông về những gì ông đang thấy. Cái búa từ từ hạ xuống bên cạnh, bàn tay
trái lấy mấy chiếc đinh ra khỏi miệng. Quá kinh ngạc, ông nói như tự hỏi chính mình;
-Tommy
đây mà... trong khoảnh khắc ông hiểu
ra ngay …Tommy về nhà rồi.
Miệng ông lần nữa, há hốc ra, kèm ánh mắt chứa
đầy lo sợ,
-Tommy,ông thì thào...con không vượt ngục chứ ? con không phải lo trốn chứ ?
Già Tom gắng hết tâm trí nghe câu trả lời.
-Không
đời nào, Tom nói ngay...con được làm
cam kết và được tự do rồi. Có giấy tờ đàng hoàng đây Pa.
Tay anh nắm chặt thanh ngang bên hông chiếc
xe tải huớng nhìn lên.
Già Tom nhẹ đặt chiếc búa lên sàn xe, bỏ
đinh lại vào túi. Chân ông trèo qua thành xong, nhảy nhẹ nhàng xuống đất. Đứng
cạnh đứa con trai phút đầu tự nhiên ông cảm thấy lạ lung, bỡ ngỡ.
-Tommy...chúng
ta sắp đi California. Gia đình định viết thư cho con và nói điều đó.
Giọng ông hơi nghi ngại,
-Nhưng con về rồi.
Con có thể đi cùng cả nhà, con có thể đi mà !
Trong nhà vang ra tiếng nắp bình cà phê đậy lại.
Già Tom nhìn xéo vào trong:
- Hãy
làm cả nhà ngạc nhiên chơi … mắt ông sáng lên , vui sướng.
-MÁ con tinh thần suy sụp nhiều lắm
vì bà cho rằng không bao giờ gặp con lần nữa. Mắt bà nhìn như có ai chết không
bằng. MÁ con hoàn toàn không muốn đi California vì e sợ vĩnh viễn không còn thấy mặt
con..
Lại có tiếng nắp song loảng xoảng trong nhà.
- Hãy làm cả nhà
kinh ngạc đó nghe, Già
Tom lập lại...con hãy vào nhà bình thuờng
như chưa vắng nhà ngày nào. Xem MÁ con nói
gì cho biết.
Cuối
cùng ông đụng vào người Tom, nhưng chỉ chạm vào vai anh một cách rụt rè, thoáng
chốc ông rút tay về ngay xong nhìn qua Jim Casy.
Tom nói ngay:
-Pa còn nhớ thầy này không Pa? Thầy cùng con
đến đây đó.
-Thầy
cùng ở tù với con hả ?
-Không
phải, con gặp thầy giữa đường. Thầy ở chỗ khác.
Pa Tom kính cẩn bắt tay vị thầy đạo.
-Rất hân hạnh gặp mặt thầy, chào thầy.
Thầy
Casy đáp lại
-Thật là vui khi tới được đây, thật là một
ngày vui khi con trai được về nhà. Thật là ngày vui.
-nào xin tất cả vào nhà... Pa mời.
-vào gặp những người thân yêu của cậu ấy,
... thầy Casy nhanh nhảu chỉnh thêm cho Già Tom.
-đêm qua hai chúng
tôi có ghé lại căn nhà cũ của ông.
Cằm Pa như ngẩng ra, ông đưa mắt huớng ra đường.
Ông quay lại phía Tom:
-Chúng ta cho MÁ
con biết bằng cách nào đây? cha
Tom hỏi, giọng hào hứng.
-Giả thử ta đi vào
và nói rằng 'nè mình ơi, có hai người muốn vào xin chút gì ăn sáng đây' hay con
cứ thè thẹ đi vào đứng cạnh mẹ cho đến lúc bà nhìn ra ? Làm sao đây nhỉ ?
Sắc mặt ông càng tỏ nét hưng phấn sinh động.
-Thôi đừng
để MÁ quá xúc động, Pa ạ, chớ để mẹ con qua giật mình. Tom e ngại.
Hai con chó chăn cừu, loại chó cẳng dài (rangy)
mừng rỡ, lăn quăng, chạy tới. Cho đến
lúc nhận ra mùi người lạ, chúng lùi lại ngay, canh chừng, đuôi vẫy chầm chậm vu
vơ vào không khí; mắt và mũi chúng đang đặt vào tình trạng cẩn trọng, sẵn
sàng phản ứng một cách hung tợn. Một trong hai con, rướn dài cổ, dần dần di động
như sắp chạy, nó từ từ tiến lại hai chân của Tom hít thật mạnh. Nó bước lùi,
đón chờ phản ứng của Pa. Con kia áng chừng ít can đảm bằng nó; thấy con gà đỏ lục
tục đằng xa, nó liền bỏ chạy rượt theo. Tiếng gà 'quang
quác', mấy cái lông đỏ bay tứ tung, con gà mái chạy trốn, cánh vỗ phành phạch
bay thêm. Chú chó ngoái nhìn ba người, vẻ hãnh diện xong nằm phịch xuống sân, đuôi
đánh xuống đất xem chừng thỏa mãn.
Pa Tom thúc hối :
-Thôi vào … vào nhà đi ! Mẹ con phải gặp con
trước tiên. Để ta xem khi gặp con khuôn mặt bà ra sao. Vào đi con. Một phút nữa
thôi, mẹ con sẽ kêu to cho gia đình ăn sáng. Ta mới vừa nghe tiếng mẹ con xào thịt heo muối xong rồi.
Nói
xong, ông dẫn hai người vào nhà theo lối vào đầy đất bột. Nhà không hàng hiên;
bước qua tầng cấp là đến cửa. Có cái thớt
gỗ đặt cạnh, mặt nó nham nhúa vì dùng nhiều năm. Ván vách lổm nhổm, nham nhúa,
nhiều hạt gỗ lòi ra do cát cắt sâu vào lớp ván mềm. Mùi củi thông lan khắp
không khí. Ba người đến sát cửa; ngữi được mùi thịt chiên, bánh nướng, cùng mùi thơm đậm đà của cà phê
kho đang sôi trong bình. Người
cha bước lên trước dẫn đường, tấm thân to lớn của ông ngáng hai người lại. Ông
nói lớn:
-Má mầy ơi, có hai người lang thang ngoài đường
ghé đây, họ có ý xin chút gì ăn sáng đây nè ?
MA' Tom
Tom
nghe tiếng mẹ vọng ra. Làm sao anh quên được giọng nói đều đều, trìu mến, thân
mật, pha trộn chút gì chịu đựng khiêm nhường:
-cứ mời vào đi, thức ăn nhiều lắm, bảo họ rửa
tay nghe. Bánh mỳ xong rồi, tôi đang gắp thịt ra đây
Tiếng mỡ sôi xèo xèo trên bếp.
Pa bước vào, tránh qua bên, cho Tom nhìn rõ mẹ
mình. Bà đang gắp mấy lát thịt heo ba chỉ (side
meat) dài, cong
queo ra từ chảo. Cửa lò nướng vẫn mở, bên trong một cái song đầy bánh bít -quy
nướng đang chờ bưng . Bà ngước ra huớng cửa, ánh mặt trời sau lưng Tom, chỉ thấy
một bóng đen xung quanh là một viền sáng màu vàng rực rỡ. Bà gật đầu vui vẻ :
-Vào đây các vị, thật là may, sáng nay tôi
làm rất nhiều bánh.
Tom vẫn
đứng yên lặng ngắm mẹ mình. MÁ vẫn to con như vậy, nhưng không phì; vạm vở, sức
mạnh để bao lâu có sức chăm con cùng làm lụng.
Má vẫn mặc cái áo đầm ‘truyền thống’- Mẹ Hubbard (Mother Hubbard) may bằng vải xám, rộng thùng thình. Ngày xưa có
hình hoa trên đó, nay hoa đó phai nhiều, họa hoằn còn lại vài ba vết nhỏ, nhàn
nhạt trên nền vải cũ mèm thôi. Cái áo đầm dài phủ đến mắt cá cùng đôi chân trần
thô kệch(strong board bare feet), đang khéo léo, nhanh nhẹn lui
tới trên sàn. Mái
tóc bạc xám (steel-gray) rời rạc của bà, cột sau đầu
thành một túm lưa thưa. Đôi tay mạnh khỏe, đầy nốt đồi mồi, tay áo xắn tới khuỷu.
Hai bàn tay đầy đặn, khéo léo chẳng kém gì con gái. Bà cố ngước nhìn ra huớng
ánh nắng. Khuôn mặt không nét nào khờ khạo mà tự chủ, tử tế. Đôi mắt nâu vàng
xem chừng đã đương đầu với bao tình huống khó khan, đau đớn, thống khổ. Từng bước chịu đựng để vượt
qua bao thử thách , gian nan quá sức . Bà xem chừng thông hiểu, chấp nhận, hay
ôm lấy phận sự 'nội tướng' (citadel)
của cả một gia đình, một 'thành lũy' không ai có thể dẫm nát được. Bởi Già Tom cùng bầy con không thể
cảm nhận được niềm đau hay nỗi sợ hãi, ngoại trừ bà từng cảm nhận và tự thực
hành cách chối bỏ sợ hãi cùng đớn đau cho chính mình. Và bởi vì, niềm vui nào đến
trong nhà chỉ chờ xem vào bà. Bà đã tập được thói quen sẵn sàng tạo được nụ cười
với mọi chuyện dù không
mấy vui. Có điều quan trọng hơn cả vui vẻ, đó là tánh trầm tĩnh. Sự điềm đạm lệ
thuộc vào tánh đó. Vị trí khiêm tốn nhưng quan trọng nhất cho bà. Tư cách cùng vẻ đẹp thuần
hậu của bà được tạo nên từ vị trí tuy khiêm tốn nhưng vô cùng quan trọng cho gia
đình. Đó là vị trí của ‘người thầy thuốc’ khi đôi bàn tay của bà càng lúc càng
trở nên chính xác, khéo léo, hoàn mỹ; là vị trí của ‘người trọng tài’ bà có xét
xử khách quan, không lầm lỗi, chẳng khác
một nữ thần. Bà biết được lúc nào bị dao động bởi chuyện gia đình, và nếu như
bà thực sự dao động hay tuyệt vọng thì lúc này gia đình sẽ chẳng còn đứng vững,
gia đinh còn làm việc được chắc cũng không còn.
Giờ
MÁ nhìn ra huớng sân tràn trề ánh nắng, cạnh cái bóng đen kia, Pa đứng gần thúc hồi, lắc vai người này một cách thích thú:
-Vào đi...xin 'Ông' vào đi… ông van lên
Mặt Tom hơi bẻn lẻn, xong anh bước qua ngạch
cửa.
Bà đang vui vẻ ngước lên bên cạnh cái chảo
chiên thịt. Bàn tay bà từ từ hạ xuống, cái nĩa rơi đánh xoãng trên nền gỗ. Mắt
bà mở rộng,con ngươi giãn ra. Miệng há hốc, hơi thở nặng nề, bà nhắm mắt lại:
-Chúa ôi, Ôi xin đội ơn Chúa !
Đột nhiên mặt bà đầy nét lo âu:
-Tommy , con không bị truy nã, con không vượt
ngục chứ ?
-Không má ơi, con được làm cam kết. Con có
giấy tờ đây.
Vừa nói anh vỗ tay ngang ngực.
Bà nhích lần tới Tom, hai chân trần chẳng
nghe tiếng động, mặt bà tràn ngập ngạc nhiên. Bàn tay nhỏ nhắn sờ soạng vào
cánh tay đứa con trai, cảm nhận từng bắp thịt khỏe mạnh. Ngón tay bà đưa lên sờ
vào gò má anh y như động tác của một người mù. Thế là niềm vui của bà hôm nay
đã bù lại cho ‘một núi’ buồn chất chứa bao lâu (and
her joy was nearly like sorrow). Môi
dưới Tom lọt giữa hai hàm răng, chợt cắn mạnh. Mắt người mẹ ngạc nhiên nhìn tia
máu nhỏ bắn xuống môi anh. Bà chợt hiểu, tánh chủ động của bà lập tức trở lại
trong người, bà buông tay xuống ngay. Hơi thở của bà mạnh hơn:
-Hay quá, cả nhà sắp đi xa, một chút nữa là
không có con rồi. Trời đất mênh mông sau này làm sao con còn tìm ra gia đình
đây.
Bà lượm lại chiếc nĩa, gạt bớt lớp mỡ đang
sôi xong lấy ra mấy miếng thịt heo chiên đen, cong queo . Xong, bà đặt bình cà
phê đang cạn lên cạnh bếp.
Già
Tom giờ cười khúc khích
-Đây là đùa Má mầy một chút thôi nghe? hai
cha con muốn lừa bà một tí, giờ xong rồi. Xem bà đứng sững thế kia. Yên lặng! (wisht) coi chừng Ông Nội nghe sẽ tới
đó. Nhìn như ai đã làm bà chết điếng người. Ông Nội cũng nổi điên (whacked himself)và nói bậy bạ như
lúc thằng Al em con, dám bắn vào chiếc khinh khí cầu của quân đội . Tommy, ngày
đó có chiếc khinh khí cầu to dài tới nửa dặm. Al lấy khẩu săn nai 30-30 và bắn
vào nó. Nội lại la lên'đừng bắn, con chim đó, Al, đợi nó lớn lên rồi bắn; nói
xong Ông lại nổi điên nghĩ gì nói đó
(throwed his hip out).
MÁ chắc lưỡi rồi lấy trên kệ xuống chồng
dĩa thiếc nho nhỏ.
Tom nhớ ra vội hỏi:
-Ông Nội đâu ? Sao con không thấy 'Cụ Già
điên’
hả Pa (ol'devil)?
Má để chồng dĩa lên bàn ăn, chồng tách cạnh
đó. Bà trả lời, giọng chắc chắn:
-Ô ! Ông và Bà ngủ trong vựa. Già thì hay dậy
nên sợ vấp té vào lũ nhỏ đó con à.
Pa
chen vào:
-Đúng đó con, đêm
nào Ông cũng thức, đi lò mò như người điên(get
mad). Ông té nhào lên em Winfield làm Winfield hét to.
Ông tiểu ngay trong quần, càng lúc càng mất trí. Mới
đây, Ông lại chận đường mọi người làm ầm ỉ trong nhà. Giọng cha Tom nhỏ dần theo tiếng
chắc lưỡi.
-À, nhà mình cũng
có lúc rộn ràng . Có hôm nhà mình hét lên kết tội em Al , thật là cậu bé tự phụ (smart aleck),
em con nói,' Thật điên, Nội sao ông không chạy
ra ngoài đi làm tên cướp biển đi? Ôi, câu nói càng làm Nội nổi khùng thêm bằng
cách đi tìm khẩu súng. Đêm đó Al phải chạy trốn, ngủ ngoài đồng. Nhưng giờ thì
Ông cùng Bà đều phải ra ngủ ngoài vựa cả.
MÁ tiếp lời:
-Hai người thức dậy và muốn ra ngoài giò nào
tùy ý. Ba mầy hãy chạy ra vựa nói với Ông- Bà Tommy về nhà rồi. Nội cưng nó lắm.
-Được thôi, Pa đồng ý ngay...đúng
ra tôi chạy báo trước khi bà nhắc.
Ông vội ra cửa, đi xuyên qua sân, hai tay
vung vẫy thật cao.
Tom nhìn theo cha mình, giọng nói của má anh
đưa anh về thực tại. Bà đang rót cà phê cho anh.
-Tommy,
bà tránh nhìn lúc gọi con mình, giọng lưỡng lự,
cùng chút gì rụt rè.
-Dạ ?
Giọng anh rụt rè thêm vì giọng hỏi rụt rè của
người mẹ, sự lúng túng kỳ lạ. Mẹ và con đều biết mình nhút nhát, sự nhút nhát
càng tăng khi càng tìm hiểu lẫn nhau.
-Tommy à, Má cần phải hỏi con-con không bị
điên chứ ?
-Má nói sao ? Điên hả ?
-Con có
bị đầu độc cho thành điên không ? Con không thù ghét ai chứ? Trong tù họ không
làm ung thối con với bệnh điên chứ ?
Anh chỉ nhìn vào hông mẹ, ánh mắt nhiều thắc
mắc, làm sao mẹ anh có thể biết chuyện kia ?
-KH
Ô..NG, giọng anh to hơn ...chỉ một lúc
thôi má à,, con chẳng tự hào giống như mấy gã kia đâu. Con xua nó ra khỏi trí
óc rồi. Chuyện gì vậy MÁ ?
Giờ
bà nhìn kỹ vào con trai bà, miệng mở rộng, như muốn nghe rõ hơn, mắt bà như muốn
đào bới để biết được nhiều hơn. Khuôn mặt bà đang trông đợi câu trả lời từng bị
giấu diếm trong ngôn từ. Giọng bà pha
chút bối rối:
-Má biết
Purty Boy Floyd. Má biết mẹ cậu ấy. Họ đều là người tốt. Nhưng thật rủi cho anh
ta,(full a hell) đúng
vậy, người tốt như cậu ấy đúng ra nên…
Bà tạm dừng một lát, lời bà tiếp tục tuôn ra:
-Má không biết hết hoàn toàn trường hợp
này--nhưng có một điều má biết. Cậu ấy chỉ làm bậy một chuyện nhỏ thôi nhưng
người ta làm tổn thuơng cậu ấy, bắt bớ, đánh đập đến nỗi phải trở thành điên dại,
rồi điều tệ hại tiếp cho cậu ta làm ra lại do chứng điên này và người ta tiếp tục
làm tổn thuơng cùng hành hạ.. Thế là cậu ta trở thành điên thật. Họ bắn như bắn
một kẻ bất lương, và cậu bắn lại, thế là họ săn lùng như săn lùng con sói, cậu
ta biến thành con thú rình rập chờ vồ mồi, tương tự con sói xám (lobo) vậy. Cậu
ta điên thật sự, không là con trai, không phải con người nữa, lang thang như
con thú điên. Nhưng bà con biết thì không bao giờ làm hại. Cậu ta chẳng điên gì với những người này. Cuối cùng họ
săn lùng ra và giết mất. Chúng ta không quan tâm báo chí nói cậu ta xấu ra sao,
mà vấn đề chúng ta cần biết chuyện đó xảy ra ra sao ?
a lobo (Mexican wolf)
Bà ngưng nói, liếm làn môi khô , khuôn mặt
bà nhuốm nét bi phẩn (aching question).
-Má rất
cần biết, Tommy. Họ hành hạ con nhiều lắm không ? Họ có làm con điên lên như
chuyện má kể không ?
Đôi môi nặng nề của Tom kéo dài sâu qua hàm
răng. Anh cúi xuống nhìn vào lòng bàn tay mình.
-Không,
con không giống trường hợp Má kể đâu.
Anh ngưng một lát, chăm chú nhìn những cái
đinh gãy, lổm nhỗm y vỏ sò.
-Suốt thời gian trong tù (in stir) con gắng tránh xa
mọi chuyện rắc rối như má kể. Nên con không quá điên như vậy.
Bà
mẹ thở phào,
-Tạ ơn Chúa ! bà nói trong hơi thở.
Anh ngước lên nhanh:
-Má, khi nào má cho
con biết họ đã làm gì nhà ta vậy má ?
Bà mẹ tiến gần, đứng sát vào đứa con trai, giọng
trìu mến:
-Tommy, đừng một mình dại dột đi chống họ
làm gì. Người ta sẽ lùng con như săn một con sói. Tommy, má hằng nghĩ, mơ ước, và
tự
hỏi trong lòng. Họ nói, họ sẽ đuổi hàng trăm ngàn người như chúng ta ra khỏi vùng
này. Nếu tất cả số người này đều điên hết, Tommy, khi đó họ sẽ không còn sức
đâu để săn lùng được.
Bà ngưng nói.
Tommy ngước nhìn mẹ, mí mắt anh dần dà khép lại
cho đến lúc chỉ còn một ngấn long lanh đọng trên hàng lông mi.
-Ai cũng nghĩ vậy hả má ? anh khẩn khoản hỏi.
-Má chẳng
rõ lắm. Ai cũng choáng váng về chuyện đó. Họ đi lanh quanh như người mê ngủ.
Ngoài sân vọng vào tiếng nói nghe như dê kêu,
hay eo éo nghe như thứ ngôn ngữ cỗ xưa nào không ai hiểu được:
- Pu-Raise Gawd fur vittory ! pu-raise Gawd fur
vittory !
Tom
quay người, mở miệng lớn cười.
-Ô Bà Nội! cuối
cùng bà cũng biết, cháu về nhà rồi bà Nội ơi...bà khác trước nhiều quá !
Mặt
mẹ anh trở nên đanh lại, ánh mắt lạnh băng.
-Má sẽ không bao giờ để cái nhà này thua cuộc
dễ như vậy...má không bao giờ để gia đình này ra ở ngoài đường. Má không bao giờ
bán bất cứ thứ gì...mấy người tới rồi kìa.
Bà trở lui bếp đổ hết bánh bít quy nướng
vào hai cái dĩa. Xong, bà rắc đều bột lên chảo mỡ để làm món sốt (gravy),hai
bàn tay bà dính bột trắng phau. Xem mẹ làm một giây, Tom bước ra cửa.
................
còn tiếp một kỳ
-------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------
PART
2 …ĐOÀN VIÊN
Bốn người tiến vào sân. Ông Nội đi trước, gầy
còm, tả tơi nhưng nhanh nhẹn. Chân phải ông luôn phóng nhanh, vạt áo ngoài trật
hết nút. Ông vừa đi, vừa cài lại nút lưng quần.
Bàn tay già nua lay hoay tìm mấy chiếc nút, ông gài lầm nút trên vào
khuy dưới, thế là trống phần còn lại không gài được. Chiếc quần dài đậm màu, tả
tơi đã đành, áo sơ mi xanh ông bận cũng rách nát. Không gài được nút quần, cái quần lót màu xám lộ ra ngoài, cũng không
có nút. Lồng ngực gầy gò, trắng nhợt, nút quần lót bị tung ra làm rõ những đám
lông trắng bù xù. Ông đành chịu thua nút quần (phéc mo
tuya--fly)
GRANPA
vụng về cài nút quần lót, rồi bỏ cuộc, lo
kéo cái dây treo màu nâu. Khuôn mặt gầy gò, nét phấn kích, đôi mắt nhỏ, sáng tinh quái chẳng khác đôi mắt đứa con
điên. Đó là một nét mặt gắt gỏng, than phiền, cũng là tinh nghịch cười đùa. Ông
chống đối, cãi vả, lắm khi kể chuyện tục. Rõ ràng ông là một ông già dâm dật. Lẩn
quẩn, dử tợn bồn chồn nóng nảy, chẳng
khác gì đứa trẻ hư. Tất cả tính chất kia
gộp lại tạo nên hình ảnh điên tàng , hài huớc . Ông uống rượu nhiều nếu có, ăn
rất nhiều nếu sẵn, sau hết là nói suốt ngày.
GRAND MA
Bà Nội khập khểnh theo sau lưng Ông. Người
sống còn được là nhờ vào tánh hung tợn
chẳng kém Ông. Bà luôn giữ tín điều cùng lòng sùng đạo. Tánh khí quái dị ngôn ngữ hung dữ nghe đinh tai nhức óc
cùng đời sống dâm dục, dã man ngang bằng
chồng. Có lần, sau buổi gặp nhau, trong thời gian bà đang thực hành phép 'nói tiếng lạ' (speaking in tongues) bà
bắn luôn hai băng đạn shotgun vào người chồng, khiến Ông gần đứt lìa một bên
mông . Sau vụ đó Ông lại cảm phục bà và không còn dám hành hạ bà như trẻ con
hành hạ con bọ nhỏ bé. Lúc đi, bà năng kéo cái váy Mẹ Hubbard lên tận đầu gối, vừa
kêu như tiếng dê âm thanh lạ lùng như tiếng
khóc ré chói tai:
-Pu raise Gawd fur
vittory...
nói tiếng lạ (speaking in tongues)
thuật ngữ chỉ về một hiện tượng ngày này được cho là nói một cách 'tự đông' hay' vô thức'. Người thực hiện 'nói tiếng lạ' speaks in tongues- không biết gì mình đang nói (tương tự hình thức lên đồng của Việt Nam) ,họ có thể nói tiếng ngoại quốc mà họ chưa biết , hay một ngôn ngữ tự làm lấy, hay có thể trở về nói giọng thời con nít của người này.[http://www.urbandictionary.com/define.php?term=speaking+in+tongues]
thuật ngữ chỉ về một hiện tượng ngày này được cho là nói một cách 'tự đông' hay' vô thức'. Người thực hiện 'nói tiếng lạ' speaks in tongues- không biết gì mình đang nói (tương tự hình thức lên đồng của Việt Nam) ,họ có thể nói tiếng ngoại quốc mà họ chưa biết , hay một ngôn ngữ tự làm lấy, hay có thể trở về nói giọng thời con nít của người này.[http://www.urbandictionary.com/define.php?term=speaking+in+tongues]
Hai
ông bà lại tranh nhau bước qua đám vườn rộng. Chẳng lúc nào mà ông và bà nội
không gây sự , mọi chuyện đều chống nhau. Hai người yêu, thích, gây sự; nó thành một nhu
cầu không thể thiếu. Pa và Noah chậm rãi theo sau. Noah, người anh cả, thân
hình cao khác thuờng, bước đi vẻ mặt khác lạ, trầm, xen chút bối rồi. Trong đời,
anh chưa biết nổi giận. Anh cũng thấy lạ
lùng với những ai nổi cơn thịnh nộ, ưa thắc mắc, khó khan. Lúc này anh nhìn họ
y như nhìn kẻ điên. Noah đi thật chậm,
ít nói với ai. Kiểu đi chậm đến nỗi ai
không biết anh có thể lầm anh là thằng khờ nào đó. Thật ra Noah chẳng phải đần
độn, chỉ ‘khác thuờng’ thôi. Tánh anh ít tự cao, ít đòi hỏi tình dục. Làm lụng,
ngủ nghỉ tùy hứng (curious rhythm), nhưng Noah lại
sống đủ. Anh yêu mến mọi người, nhưng tình cảm này chưa bao giờ thể hiện ra
ngoài. Dầu không ai hiểu lý do, Noah luôn mang trong người ấn tượng về sự khác
lạ của anh từ đầu, thân hình, tới chân và ngay cả trí óc; trong nhà chẳng ai
còn nhớ lại những chuyên này. Cha anh hiểu lý do tại sao Noah biến dạng, nhưng
Pa lại không nói cho ai vì xấu hổ.
Noal
Đêm Noah ra đời, người cha một mình lo cho
vợ. Cha anh bấn loạn giữa tiếng la hét
thất thanh của vợ, giữa hai đùi người đàn bà đang căng ra, lo âu đến điên người.
Ông phải dùng bàn tay, những ngón mạnh bạo của mình thay thế kẹp, ông phải lôi,
phải vặn mình đứa bé. Bà mụ tới quá trễ. Tới nơi bà đã thấy đấu hài nhi méo mó,
cổ bị kéo dài, thân mình đứa trẻ lại biến dạng hẳn. Tuy nhiên, bà còn khả năng
dùng tay ép đầu, chèn thân hình hài nhi lại như cũ. Tuy vậy Pa anh vẫn mãi nhớ,
vẫn mãi hổ thẹn. Đó là lý do khiến ông cưng yêu Noah hơn mấy đứa khác. Trên
khuôn mặt rộng của Noah, đôi mắt quá xa nhau, cái hàm dài yếu ớt làm Pa nhớ lại
hình ảnh đầu đứa bé bị vặn, xương đầu méo mó lúc mới sinh . Noah có thể làm mọi
việc ông nhờ, biết đọc và viết, làm việc và hình dung ra công việc, nhưng coi bộ
anh chẳng tha thiết với gì; trong Noah là cả một sự hờ hững đối với những thứ
mà người đời thèm khát, cần có. Anh sống yên lặng, khác lạ dưới một mái nhà. Anh canh chừng, coi sóc, gia đình
này qua đôi mắt bình thản. Anh là một người khác lạ đối với thế giới bên ngoài,
nhưng anh không cô đơn.
Bốn người đi qua sân, Ông Nội lên tiếng
ngay:
-Thằng cháu đâu rồi, quỷ tha ma bắt mày (Goddamn it), nó đâu rồi?
Miệng nói, tay ông vụng về tìm lại nút quần,
lại lẩn lộn xỏ tay vào túi. Thấy Tom đứng tại cửa , Ông dừng lại làm ngáng ba
người đi phía sau . Hai con mắt nhỏ ,tinh quái , của Nội Tom sáng lên:
-Nhìn thằng cháu nè, nó như con chim giẻ bay
xa, chẳng phải thằng Joads ở tù đâu nào !
Ông hăng hái:
-Không có quyền gì bắt cháu ta vào tù. Nó làm
y ta. Mấy thằng chó đẻ không có quyền gì hết.
Trong đầu ông lại chuyển ngay qua ý khác,
hăng hơn,
-Thằng già Turnbull
hôi thúi đê tiện, hắn thật phách lối, cháu ta ra rồi đó, để xem hắn dám bắn không
nào? hắn khoe hắn mang dòng máu Hatfield.
A ! ta nhắn hắn 'đừng lạng quạng (mess
around) gần thằng Joad của ta. Có thể ta cũng mang dòng máu McCoy trong
người ta đây nhé' ta nhắn tiếp ' mầy thử bám gần Tommy xem nào, ta sẽ tìm ra
ngay và làm cho mầy một trận nên thân (ram it up
your ass) Ta nhắn và còn làm hắn sợ.
Bà Nội, không nghe lời nói trên, chỉ làm từng
tràng như tiếng dê (bleated)
-Pu-raise Gawd fur vittory…
Nội Tom bước lên vỗ vào lồng ngực anh, ánh mắt
ông long lanh mang đầy tình cảm cùng niềm tự hào về đứa cháu.
-Con khỏe không ,
Tommy ?
-OK.
Tom trả lời...Nội sao, có khỏe không ?
-Ta rất khỏe (full a piss an'vinegar) .
Ý
tưởng ông lại vụt qua chuyện khác :
- Chúng không sức
nào giữ được thằng Joad trong tù! 'Tommy
phá nó dễ như bò phá rào vậy' giờ cháu ta đã lọt ra đây này.
-Thôi tránh, ta đói
lắm rồi.
Ông chen qua mọi ngườ, ngồi xuống, tự bỏ
vào dĩa, nĩa cùng hai cái bánh bít quy thật lớn, đổ đầy một lớp sốt lên thức ăn,
chưa ai vào bàn thì ông đã ăn đầy miệng .
Tom
cười trìu mến :
-Ông không còn 'quậy' nữa chớ ?
Miệng ông tham ăn đầy quá nên không nói được,
dù chỉ ấp úng, nhưng đôi mắt nhỏ bé tinh quái hình như ‘đang cười’,
đầu Ông gật lia lịa . Bà
xen vào như muốn chọc tức:
-Một tên hết thời, một tên bị rủa thì không sống
nỗi. Ông già này chỉ còn xuống địa ngục theo con bài phé thôi. Lạy Chúa (Praise
Gawd )! lại còn muốn lái xe tải .
Bà
trêu thêm:
-à.. à , ông không dám
đâu .
Ông nghẹn, miệng đầy bột phun vào vạt áo,
xong ho một cách yếu ớt. Bà
nhìn qua Tom cười:
-Ông
già bẩn thỉu quá, phải không cháu ?
Bà xem đó là hình ảnh thích thú.
Noah lại gần, cặp mắt cách xa lạ lùng trên mặt
nhìn quanh người Tom. Chỉ một thoáng cảm
xúc hiện lên khuôn mặt Noah.
Tom
chào trước:
-Khỏe
không anh Noah?
-Khỏe, Noah
trả lời Tom...em khỏe không?
Chỉ
ngần ấy, nhưng cũng biểu lộ một không khí thoải mái .
MÁ
đưa tay đuổi ruồi đang bám vào tô nước sốt:
-Nhà mình chẳng đủ chỗ để ngồi hết với nhau,
thôi mỗi người hay cầm dĩa tìm quanh , ngoài sân hay góc nào đó tạm đi.
Bất
ngờ, Tom kêu:
-Ô ! vị thầy đâu rồi?
Ông mới đây, sao đâu mất rồi?
Pa
cũng ngạc nhiên:
-Ta mới
thấy đây mà.
Bà
quay lại, vẫn cái giọng chát chúa (shrill voice)đó,
-Cháu nói sao? Thầy giảng đạo ư ? có cả thầy
giảng đạo tới cùng con nữa ư? Đi tìm thầy ngay, hôm nay chúng ta cần một ân sủng
mới được.
Bà lại xỉa xói vào Ông:
-Ăn chậm
quá đi, cái ông này, đứng dậy, tìm người thầy đạo mau nào.
Tom
bước vội ra cổng,
-Ô, thầy Jim, Jim Casy ! vừa gọi anh vừa bước nhanh ra sân. …Thầy Casy !
Người thầy đang đang nằm dưới tháp nước, nhổm
dậy, xong đứng lên, trở lại ngôi nhà.
Tom hỏi ngay:
-Thầy tránh đi đâu vậy ?
-Ồ không, ta nghĩ
người ngoài không nên can dự vào (butt his head in)
khi gia đình đang bàn bạc với nhau, ta ra bên ngoài kiếm một nơi để suy nghĩ
vài điều thôi.
-Mời thầy vào ăn với chúng con đi, Bà của con
đang cần thầy giúp cho một ân sủng đó.
-Nhưng ta đâu còn
là một người thầy đạo nữa đâu, Ông
từ chối.
-A, thầy cứ vào,
hãy cho Bà một ân sủng. Có hại gì đâu, Bà thích lắm.
Hai người trở lại nhà bếp.
-Chào
thầy
Tiếng
chào của MÁ nghe nhẹ nhàng.
Pa tiếp lời:
-Chào thầy, mời thầy ăn sang.
-Xin ban ân sủng trước đã, hãy ban ân sủng
trước đã…Bà chận
ngang nói thật to.
Đôi mắt Ông soi bói, bắn tia nhìn dữ tợn
xem người mới vào, đến lúc ông nhìn ra thầy Casy:
-Ô, thầy
!.. ông vẫn vậy. Từ khi gặp thầy ta luôn
mến thầy.
Vừa chào
, Ông vừa nheo mắt một cách phóng túng khiến bà xen ngay
-Im miệng !, con dê già tội lỗi kia (sinful ol'goat)
Ngón
tay thầy Casy vuốt lại đầu tóc, e ngại:
-Ta xin nói với mọi
người ta không còn là một người giảng đạo nữa. Ta thật vui mừng và thật cám ơn
lòng tử tế cùng hào phóng của gia đình khi ta được mời vào, vậy là đủ rồi...tại
sao vậy, ta cho đó ý nghĩa của ân sủng rồi. Thêm thay, ta không còn là một vị
thầy nữa.
-Xin thầy hãy ban
đi, Bà nội năn nỉ...thầy hãy ban cho một lời về chuyến đi
California cho cả nhà này.
Vị thầy đầu cúi xuống, và mọi người khác đồng
loạt cúi đầu. Má xếp hai bàn tay trước bụng cùng cúi đầu. Bà Nội cúi đầu thấp
nhất, đến nỗi mũi bà gần chạm chiếc dĩa bít -quy cùng nước sốt. Tom, dựa người
vào vách, tay cầm dĩa, đầu hơi thấp , ông nội của Tom đầu lại ngoẹo về một bên để huớng
một con mắt hứng khởi, thủ đoạn, vào người thầy. Khuôn mặt thầy giờ đây không
mang sắc diện của một vị đang cầu nguyện, nhưng lại một nét mặt đăm chiêu; tiếng
không mang âm huởng nguyện cầu, mà là một sự phỏng đoán gì đó:
-Ta hằng suy nghĩ ...khi đi trên đồi, nghĩ hết
những gì các vị từng nói, y như Giêsu thuờng vào nơi hoang vu để ngộ ra con đường
của NGÀI tìm cách thoát ra phiền lụy.
-Pu-raise Gawd !
Bà nội lại cầu nguyện, thầy liếc nhanh về
bà, vẻ ngạc nhiên.
-Coi như Giêsu đã chịu mọi phiền lụy mà ngài
không thể thấu đáo. Ngài cảm nhận ra rằng thôi hãy bỏ cuộc khi cố công chạy
theo chạy theo điều toàn thiện, chớ lo thái quá vào chuyện tranh đấu và giải
quyết hay lùng sục, tìm tòi. Để cuối cùng mệt lữ, có được cái tốt cũng mệt
nhoài, và tinh thần của Ngài cuối cùng rã rời. Cuối cùng là gì, hãy buông xả .
Và NGƯỜI đi ra khỏi nơi hoang vu đó
-Amen… bà nội kêu lên trước .
Bao
năm nay, bà là người đầu tiên chấm dứt buổi cầu kinh bằng chữ Amen này và cũng
bấy nhiêu năm bà là người lắng nghe cùng thắc mắc từng lời kinh giảng.
-Ta không dám nói ta giống Giêsu, thầy đạo tiếp tục...nhưng thật sự ta rất mệt mỏi vì phải giống
Nguòi. Ta bối rối khi đi trong hoang vu, không nhà cửa như Người. Ban đêm ta nằm
nhìn trời cao, muôn vàn tinh tú; sáng lại ta ngắm ánh dương lên; giữa trưa ta đứng
trên đồi nhìn cánh đồng đang gặp cơn nắng hạn; chiều về ta ngồi theo dõi ánh
dương tàn (foller the sun down). Đôi
khi ta cầu nguyện bình thuờng, có khi ta không tính được sự cầu nguyện này cho ai và vì gì nữa. Có mặt ta trên những
ngọn đồi này, chúng ta không còn cách biệt. Chúng ta cùng là một, đó là lòng phụng
sự Chúa.
-Halleljuah… bà nội kêu lên tiếng nói đặc biệt, chao động thân mình tới lui, cố hòa mình ngây
ngất vào ý nghĩa câu trên.
-Ta suy nghĩ lao lung về những điều
khác, thâm trầm hơn ý nghĩ bình thuờng. Làm sao chúng ta một lòng phụng sự Chúa
khi chúng ta cùng là một, làm sao loài người phụng sự Chúa khi loài người cùng
là một. Và chỉ không còn phụng sự được Chúa khi một đứa nhỏ đáng thuơng kia bị
tống ra khỏi cuộc sống bình thuờng, bị
đá, kéo lê, và phải vật vả chống cự. Lòng thánh thiện trong kẻ kia sẽ không
còn. Nhưng khi mọi người cùng nhau làm việc, không phải một người đối với một
người, mà toàn bộ mọi người đều được chế ngự, phải không? đó là phụng sự đức
Chúa đó thôi.
Ông ngưng nói, nhưng đầu mọi người vẫn cúi;
chẳng lạ, họ từng được huấn luyện quen như những con chó khi nghe "amen" mới được ngẩng lên.
-Ta không thể gọi đây là ân sủng . Ta vui về sự thánh thiện nằm trong bữa
ăn sáng này. Ta rất vui vì tình yêu chan chứa ở đây. Xin hết.
Những cái đầu vẫn còn cúi xuống. Người thầy
nhìn quanh:
-Ta làm
bữa sáng các người nguội lạnh hết trơn, chợt nhớ ra, ông chấm dứt:
-AMEN
Mọi người giờ mới bắt đầu ngẩng lên.
-A--men,
Nói lại tiếng trên, bà nội vội ăn ngay. Hai
cái hàm không răng gìa nua, cứng cáp dằn vụn miếng bít quy thấm nước. Tom ăn
nhanh, Pa thì ngốn đầy miệng. Không ai nói gì cho đến lúc thức ăn và cà phê cạn
sạch ; sót lại họa chăng là những miếng bánh đang nhai và ngụm cà phê đang trôi
vào lưỡi. Má theo dõi vị thầy đang ăn, đôi mắt bà áng chừng đang thăm dò, thắc
mắc, tìm hiểu. Ánh mắt bà xem chừng vị thầy không phải là người mà là bóng ma đột ngột vào nhà, giọng
nói như từ lòng đất vọng lên.
Cánh đàn ông ăn xong, đặt dĩa xuống bàn, uống
hết ngụm cà phê cuối cùng; đàn ông bước ra trước: Pa, vị thầy, Noah, Ông Nội và
Tom. Họ bước lại chiếc xe tải, chân tránh những đồ đạc vương vải, mấy tấm vạt
giừong gỗ, bộ máy cái cối xay gió, cái cày cũ. Đến nơi, họ đứng cạnh chiếc xe,
tay sờ vào mấy tấm ván thông hai bên hông nó.
Tom mở
mui xe nhìn vào bộ máy dính đầy mỡ. Pa đứng bên anh. Ông lên tiếng:
-Al. em con có xem xe trước khi
nhà mình quyết định mua. Em nói chiếc xe này xem được.
-
Em
con biết
gì đâu ba, hay tự cao lắm.
- Nó làm cho một công ty. Năm
ngoái nó lái xe tải, có
thể biết một ít về máy móc . Em con là đứa tinh khôn, còn biết cách sửa lại một bộ máy xe, Al. có khả
năng đó con.
Tom hỏi ngay:
-Thế thì nó biết ngang đâu nào ?
-Ồ ! Pa phân bua thêm… nó là con dê đực
trong vùng . dám tự cắt tay mình vì tình , Tuổi mười sáu hắn từng
nổi tiếng ranh ma, ngạo mạn ,nó là đứa dị kỳ, bướng
bỉnh. Trong đầu nó chỉ có gái và máy móc thôi. Nhưng đầy tràn tính ngạo mạn, có
khi suốt tuần đêm nào hắn cũng vắng nhà.
Ông Nội giờ lại sờ soạng lên ngực gài lại
hàng nút chiếc áo sơ mi xanh vào khuyu của cái quần lót. Ngón tay khám phá phần
nào sự nhầm lẫn nhưng chẳng biết cách nào sửa đổi. Ngón tay lần nữa mò mẫm tìm
chỗ gài lại nút cho đúng ở đai quần.
-Ta thật tệ, ...ta quá xấu xa, là kẻ thật
thô lậu, các người có thể nói thế. Sao vậy? Xưa cắm trại ở Sallisaw, ta còn trẻ
còn nhỏ xấp xỉ tuổi Al Joad bây giờ, nhưng Al làm sao bằng ta vì hắn chỉ là đứa
khù khờ,con nít, ta thì khôn ngoan hơn Al nhiều. Lúc đó khoảng năm trăm người
trẻ tới cắm trại ở Sallisaw, toàn là thứ non nớt như sợi lông tơ con bò cái
không bằng .
-Nội vẫn đáng sợ
như xưa, Tom nhận
xét
-Ùm, ta vẫn thế,
nhưng ta không ưa gần con người ở đây nữa.. Hãy cho ta đi theo tới California,
một nơi khi ta cần ăn trái cam, ta chỉ cần đưa tay ra hái. Nho cũng vậy, mấy thứ
ta luôn khao khát. Nơi đó sẽ cho ta hái trong lùm ra cả bó nho, hãy loài trái
khác, ép ra nước, ta sẽ xoa đều trên mặt , xong để chúng chảy ròng ròng xuống tận
cằm .
Bác John
Tom
chợt nhớ ra:
-Bác John đâu không
thấy? Chị Rosaharn nữa? Hai em Ruthie và Winfield nữa? sao không nghe ai nhắc vậy
?
Pa
giải thích:
-Có ai hỏi đâu? Bác
John con bận đi Sallinsaw bán nhiều thứ nào bơm, nào dụng cụ, gà qué cùng mấy
thứ chúng ta mang đến đây. Ruthie và Windfield đi cùng bác ấy. Tất cả ra đi khi
trời chưa rạng.
-Ủa lạ, sao trên đường
tới con không thấy mấy người này hả ba?
-Chuyện là vậy, con
đi từ huớng xa lộ về đây, phải không ? Bác ấy đi huớng khác, huớng Cowlington.
Còn chị Rosa đi 'xây tổ' bên gia đình Connie rồi. Con đúng là chưa hay chị
Rosasharn lấy Connie Rivers cũng phải. Con nhớ Connie không? Anh chàng khá tử tế.
Rosa có mang khoảng bốn năm tháng gì rồi . Bụng to lên thấy rõ, khá khỏe mạnh.
-Giêsu ơi, Tom ngạc nhiên...chị Rosa chỉ là cô gái nhỏ mới đâ, thế mà
sắp có em bé rồi. Ba xa nhà bốn năm như con mới thấy chết khiếp bao chuyện lung
tung trong nhà. Thế theo Ý Pa khi nào gia đình mình bắt đầu đi vậy?
-Ồ, nhà mình lo chuyện lấy đồ về bán đi. Nếu
Al. bôi dầu quanh xe lần nũa, ba hi vọng sẽ em con sẽ chất hết đồ đạc trong
nhà. Làm như thế, ngày mai hay mốt là chúng ta có thể khởi hành. Nhà mình không
có nhiều tiền, gã bạn cho biết đường đây
qua California xa tới hai ngàn dặm. Khởi
hành nhanh chừng nào thì tới đó càng chắc hơn. Càng nấn ná lâu tiền bạc sẽ càng
hao thêm. Con có đồng nào không ?
-Con chỉ có vài ba
đô thôi. Lúc này làm sao Pa kiếm tiền vậy?
-Ồ, Pa thố lộ...gia đình bán hết đồ tại nơi đây, mọi người đi làm cỏ cho
đồn điền trồng bông (chopping cotton), ông Nội cũng đi làm.
-Đúng- ông cũng đi làm, Nội Tom chen vào.
-Mọi thứ nhà ta kiếm
ra khoảng hai trăm đô la. Chiếc xe này ngốn hết bảy mươi lăm, Pa và Al tốn công
cắt hai nó ra để chế thành chiếc xe tải. Al hứa sẽ chỉnh lại mấy cái van trong
bộ máy nhưng nó còn la cà đi chơi chưa về để lo cho xe. Khi ra đi chúng ta hi vọng
có trong tay một trăm rưỡi đồng . Lốp cũ rích như xe này chắc không ‘lết’ được
xa đâu. Cần thay hai cái lốp hư, nhưng theo Pa chúng ta tìm mua trên đường cũng
được.
Mặt trời chiếu thẳng xuống những tia nắng hừng
hực. Bóng Chiếc xe chỉ còn một cột đen thẩm trên nền đất. Mùi dầu, mùi vải dầu,
mùi sơn mới, bốc lên nồng nặc. Mấy con gà rời sân tránh nắng, tìm bóng im dưới
mái lều đựng đồ.Mấy chú lợn đang thở hồng hộc trong chuồng, cạnh hàng rào nơi
chỉ còn bóng im mỏng dính , chúng thỉnh thoảng rên lên ư ử. Cặp chó giờ đang duỗi
thân mình lên lớp đất đỏ dưới gầm xe, hồng
hộc thở, hai cái lưỡi bám đầy bụi, nước dãi nhỏ giọt. Pa kéo thấp vành mũ che bớt
mắt, xong ngồi xổm xuống trên hai đùi mình. Tư thế ngồi này, có thể là tư thế tự
nhiên nhất mỗi khi cần suy nghĩ, quan sát. Ông hỏi lại Tom rất kỹ về cái mũ mới
nhưng đã cũ , bộ áo quần và ngay cả đôi giày mới của anh.
-Áo quần mới này
con mua hả? Ông
hỏi.
-Áo quần mới chắc tốn
tiền (be a nuisance) con nhiều lắm .
-Họ cho con áo quần
mới khi ra tù Pa ạ. nói
xong anh dở mũ , nhìn nó có phần thích thú, xong anh dùng chiếc mũ lau mồ hôi
trên trán, xong tay kéo cái lưỡi trai anh đội lại nghiêng nghiêng trên đầu .
Pa
ngắm ,
-đôi giày khá đẹp ,
họ cho con chứ ?
-đúng đó Pa, khá đẹp
nhưng con không đi đôi giày mới giữa trời nắng nóng thế kia.
Anh ngồi xổm, bên cạnh người cha.
Noah giờ lên tiếng, anh nói chậm :
-Nếu xe có thành
bên, thì nhà mình chất đồ lên được rồi. Làm trước, đến khi Al về thì kịp.
-Con lái xe này được
mà. Ở nhà tù MaAlester con có lái xe tải.
-Ô hay quá ! Pa mừng rỡ, bỗng ông chăm chú
nhìn ra đường.
-Nếu Pa không lầm
thì thằng con ngạo mạn giờ này đang thất thểu (draggin'
his tail) về nhà, trông kìa bộ dáng rách nát thê thảm thế kia.
Randy Al
Tom và người thầy nhìn ra đường. Randy Al
vừa xuất hiện, đang ưỡn người đi vào sân, dáng vênh váo tự đắc y con gà trống đối
với con quạ. Vẻ mặt tự phụ anh tới gần
chiếc xe cho đến lúc vừa kịp nhận ra Tom. Nét mặt tự phụ kia biến mất, sự kính
trọng cùng cảm phục một người anh tức khắc trở lại trong ánh mắt, dáng điệu
vênh vang cũng mất theo. Cái quần Jean thẳng tắp cùng lai dưới xăn lên đúng 8
phân để lộ đôi giày cao cỗ, chiếc nịt to bản 3 phần kèm theo phần búp nịt đồng.
Dù chiếc áo sơ mi xanh của anh ta mang băng tay đỏ, và chiếc mũ hiệu Stetson, vẻ phóng đảng anh đang đội,
cũng không xây được tầm vóc ngang với người anh trai, người dám giết người mà
chẳng ai quên. Al cũng biết được có vài thằng trong đám bạn bắt đầu nể nang anh
do anh trai của anh dám giết người. Ở Sallisaw anh còn nghe tiếng xầm xì người
ta chỉ vào anh:
-Thằng Al Joad đó. Anh hắn đã cầm xẽng đánh
chết một người.
Al khiêm tốn đi lại. Điều Al nhìn ra đầu
tiên là người anh trai mình không vênh váo như anh tưởng tượng . Trong đôi mắt
anh trai có nét gì buồn bả, tư lự, một sự im lặng đầy chịu đựng, một khuôn mặt
thản nhiên từng tự rèn luyện tỏ vẻ bình thuờng trước mắt cai tù, không chống đối
nhưng cũng không khuất phục. Trong phút giây, Al thay đổi tất cả. Trong vô thức,
anh bắt đầu thích người anh mình, anh thích nét mặt buồn phảng phất cùng đôi
vai thư giãn kia. Anh không nhớ trước đây anh Tom mình thế nào nữa.
Tom lên tiếng trước:
-Chào Al. Chúa ôi,
em lớn nhanh như thổi vậy đó (like a bean),
nhìn không ra em luôn. Tay
Al sẵn sàng cho Tom bắt, cố tạo nụ cười thật to. Tay Tom và Al cùng chìa ra nắm
lấy nhau. Hai người mãi nắm tay nhau.
-Trong nhà mách,i em là tay lái xe tải cừ lắm.
Ngang
đây, Al hiểu thêm rằng anh mình không là người khoe khoang chút nào:
-Em biết chút chút
thôi, không giỏi lắm đâu.
Pa
lên tiếng:
-Con từng ngạo mạn
khắp vùng. Giờ xem tơi tả thế kia. Nào, con phải lấy mớ đồ đạc trong nhà đi
Sallisaw bán giúp đi nào.
Al
nhìn Tom:
-Anh có muốn đi
cùng không ?
lời mời hiếm hoi phát ra từ miệng Al.
-Anh không đi được,
anh phải giúp ít viêc quanh đây, chúng ta lên đường thì tha hồ chơi với nhau
mà.
Al
cố gắng làm chủ câu hỏi của mình:
-Có phải...có phải anh vượt ngục không ?
-Không phải đâu em, anh đươc làm cam kết .
-Ồ
hay quá !
Nhưng
có chút gì thất vọng trong Al.
HẾT CHAPTER 8
TRANSLATION
DHL 12/6/2015
John E. Steinbeck
----------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------
No comments:
Post a Comment