CHAPTER 10--CHỈ CÒN LÀ CỐ HƯƠNG

CHAPTER 10 / PHẦN 1

RA ĐI

    Chiếc xe đã thực sự ra đi, chở theo lỉnh kỉnh đồ dùng, dụng cụ nặng nề, giừong lò xo, sau khi họ đã bán những thứ họ cần bán. Tom Ioad lái xe về thăm lại vùng đất thân yêu lần cuối. Anh ra thăm lại nhà vựa, bên trong trống hốc. Thăm cái chái chứa đồ lúc trước. Chân đá vào những thứ không bán được, anh dùng bàn chân hất đầu cái cắt cỏ lên xem. Bao hình ảnh cũ lần lượt trở về trong trí nhớ: từng dấu đất thân yêu, ghềnh đất đỏ nơi bầy én làm tổ, rặng liễu um tùm che chở đám đất nuôi thả bầy heo. Hai con heo con thấy anh eng éc kêu, tìm cách chun mình hàng rào. Giống heo đen thích sống thoải mái ngoài trời, chan hòa nắng nôi. Cuộc 'hành huơng' về lại quá khứ trong tưởng tượng chấm dứt. 

                Tom Joad & Ma'

   Tom lại thềm cũ, bóng chiều đổ dài trước ngõ. Má đứng sau, gần căn bếp.  Bà dùng cái sô giặt áo quần cho mấy đứa nhỏ. Bọt xà phòng phập phồng lên đến hai khủy tay mạnh khỏe, da đầy đồi mồi. Bà ngưng chà , ngồi xuống. Từ sau, bà nhìn về anh khá lâu khi Tom xoay người nhìn ánh nắng nóng bức bên ngoài. 
Bà quay lại tiếp tục công việc:

-Tom nè, má hi vọng tới Cali nơi đó sẽ khá hơn nhiều .

Anh quay lại nhìn mẹ:

- Ủa, bộ má sợ nơi đó không ra gì hả má?

-Ồ, làm gì có chuyện đó. Đương nhiên nơi đó sẽ khá hơn đây thôi. Có mấy nguòi đem về đây những tờ quảng cáo chuyền tay, tiền họ sẽ kiếm ra, lương trả cao cho mọi thứ. Má còn thấy mấy tờ báo nói nơi đó họ cần người tới hái nho, cam, đào nữa. Tom nè, hái đào coi việc này dễ kiếm tiền nhất. Dù họ không cho con ăn đào nhưng thỉnh thoảng con có thể ăn lén một ít. Làm việc có bóng cây thì mát mẻ dễ chịu. Má lại sợ việc làm đòi hỏi quá cao, má không tin khả năng má. Kiếm việc đó chắc không xong đối với má đâu?

Tom an ủi:

-Má hãy tự tin,đừng có tâm lý bỏ cuộc. Sự tự tin làm tăng khả năng bản thân cho mình má ạ. (don't roust your faith bird-high an' you won't do no crawlin' with the worms)

-Má tin vào câu này. Phải câu đó viết trong Kinh Thánh không vậy?

-Con đoán vậy, ...kể từ khi đọc cuốn  Cái Được từ Giá Trị của Barbara (The Winning of Barbara Worth ) con chẳng để ý gì trong Thánh Kinh viết nữa.

 Nhẹ chắt lưỡi, Má  nhúng lại áo quần trong sô nước. Đôi tay gắng sức vắt mấy chiếc sơ mi, quần treo, thấy rõ những đường gân chằng chịt.

 -Ông nội nói gì cũng đem Kinh Thánh ra; ông toàn dùng nó để trêu ngươi người khác. Nhưng Nội lại lẫn lộn cuốn Niên Giám của Dr. Miles lấy ra trích dẫn . Đọc to từng chữ cho người khác phải nghe, chữ nghe thật buồn cười (had lame backs) . Thế mà Nội còn nói 'đó là lời Chúa trong Thánh Kinh'?Pa và Bác John cười làm Nội nỗi giận.

  Vắt áo quần xong, bà bỏ lại thành đống giống đống củi sắp dài trên mặt bàn.

-Người ta nói đến đó cũng ngót Hai Ngàn Dặm, theo ý con bao xa hả Tom?

-Con chẳng rõ à má. Tom thú nhận...nếu may chúng ta mất hai tuần hay mười ngày. Xem kìa, đừng lo quá. Bộ má quên khi ngang chuồng heo con nói với má rằng khi ra đi mà suy nghĩ hay lo quá sẽ hóa điên (go nuts) thôi. Má yên tâm, tương lai ngày mai, ngày kế hay vui chơi cho ngày thứ Bảy, là những gì đáng nghĩ. Người già hay lo. Má xem, nếu người trẻ thời nay khi bang đầu vào tù (buttin' his head on the cell door) thì còn bao lâu để lo? Sao Má không nghĩ như họ, ngày nào lo ngày đó thôi.

-Cách nghĩ của con khá đúng.

   Bà đồng ý. Nói xong, bà đổ nước nóng trên bếp xuống xô, tiếp tục ngâm áo quần dơ vừa quậy xà phòng.

-Đúng, nghĩ vậy mới hay. Nhưng má lo Cali có khá hơn không ? Xứ đó chưa bao giờ lạnh, nơi nào trái cây cũng mọc, người ta được ở một nơi tốt lành nhất, những căn nhà nhỏ, sơn trắng nằm giữa vườn cam. Má hình dung, nếu như nhà mình đều có việc, đều đi làm tại đó-  chúng ta cũng có căn nhà trắng kia. Em con chạy ra với tay hái những trái cam vàng, trĩu quả trên cây. Chúng không đứng  nhìn, chúng sẽ reo to lên ngay.

Tom lặng nhìn mẹ làm việc, qua ánh mắt, anh tức cười về trí tưởng tượng của mẹ:

  -Mẹ tưởng tượng hình ảnh đẹp như mơ. Có một người từ Cali về mách. Ông ta nói khác. Má biết ông ta giờ không còn ở đó nữa. Nhưng có nhiều người đang xin làm tại đó. Gã mách, thợ hái cam sống trong mấy căn lều dơ dáy, cũ nát, họ không kiếm đủ ăn. Lương họ quá thấp nhưng lại khó kiếm thêm.

   Mặt Má tối lại:

-Ôi, không thể nào, ..Pa con đọc lời rao trên báo kìa, họ cần người ghê lắm. Họ sẽ không gặp rắc rối nếu họ không thừa người. In quảng cáo ra thì tốn tiền, thế thì họ nói láo làm gì ? vô lý bỏ tiền ra để nói láo ?

Tom ngúc ngoắc đầu, anh tiếp:

-Con chẳng rõ, thật khó suy đoán sao họ phải bày ra trò này. Có thể ...

Anh nhìn ra ánh nắng lửa đang nung nấu nền đất đỏ.

- Con cho rằng có thể, nghĩa là sao ?

-Có thể tốt đẹp như mẹ mơ ước. Ông Nội đâu rồi? Thầy cũng đâu rồi?

Má ra ngoài, hai cánh tay ôm đống áo quần mới giặt. Tom tránh qua bên cho má anh qua trước.

-Vị thầy nói ông đi quanh đây. Nội ngủ trong nhà. Suốt ngày nay, ông ngủ mãi trong đó.

  Bà tới hàng dây, treo mấy chiếc quần jean lên trước, mấy chiếc sơ mi xanh cùng những chiếc quần lót xám dài.

  Có bước chân lê sau Tom khiến anh quay lại. Ông vừa từ chổ ngũ ló ra, giống như buổi sáng, tay ông lại dò dẫm, tìm hàng nút trước quần.

  -Ta nghe tiếng lào xào ngoài này, đồ quỷ không cho thằng già này ngủ, bữa nào bọn nhỏ mày mà già  (get dry behin' the ears) thì sẽ hiểu người già cần yên lặng ra sao.

  Mấy ngón tay ngo ngoe lúc ông bực mình, lại mở tung hai hạt nút quần trước ra lại. Tay ông chẳng biết xoay sở ra sao. Bàn tay lẩn thẩn lại đưa sâu gãi trong quần lót dưới hai viên ngọc hoàn, tỏ vẻ thích thú. Má vào nhà, tay còn ướt, lòng bàn tay nhăn nheo, phồng lên do nước nóng cùng xà phòng.
  -Hai mẹ con lầm Nội đang ngon giấc nên mới ồn , thôi để con gài nút lại cho.

  Mặc cho ông cự nự, bà giữ ông lại được, gắng giúp gài nút quần cùng áo lại giúp ông.

-Nội đi dạo quanh nhà chút đi.

Nói xong bà thả ông ra.

Ông nội vẫn lắp bắp, giọng còn giận:

-Người ta thích gài nút cho đẹp mà , còn ta chỉ thích chính tay ta gài thôi.

Má đùa:

-Tới California, người ta cấm chạy rong ngoài đường quần áo không gài nút Nội à .

-Họ không cho thế ư ? hầy ! tốt, ta sẽ cho họ thấy . Họ tưởng họ cho phép ta làm thế nào là làm theo sao ? Tại sao? ta sẽ đi cà ngông như thế nếu ta thích , xem làm gì ta nào ?

-Coi bộ càng năm ông nói càng dữ hơn, Má đoán Ông muốn khoe khoang đó mà .

   Ông già huớng cái cằm lởm chởm râu, nhìn Má Tom bằng cặp mắt tinh quái, thông minh, cùng chút gì hớn hở:

-Ố , ..chúng ta ngàn dặm tới đây. Nhờ Chúa, chúng ta đã tới xứ nho. Nho lủng lẳng dọc đường. Biết ta sẽ làm gì không? Ta sẽ hái đầy một bồn tắm đầy nho, ngồi vào đó, ép chúng ra, cho nước nho chảy ướt đẫm cái quần ta mặc mới thôi.

 Tom cười phá lên:

-Lạy Chúa, nếu ông tôi sống tới hai trăm tuổi thì Chúa đừng hòng đụng nỗi cái nhà của Nội tôi.

 -Ông Nội ơi, nội sẵn sàng mọi thứ chưa ?

Nội kéo ra một cái thùng, ngồi đánh phịch:

-Thưa ngài , xong rồi ạ, giọng còn tức giận...giờ cuốn gói đến rồi đó,(goddamn near time). Bốn chục năm trước em ta tới đó, biền biệt tăm hơi. Rõ ràng hắn là thằng chó đẻ, hèn hạ. Chẳng ai ưa nó cũng phải. Hắn bỏ đi còn lấy của ta khẩu Colt loại bắn phát một nữa chứ. Ta mà gặp mặt hắn hay con hắn nơi nào tại Cali, ta hỏi lấy lại cho bằng được khẩu súng này. Nhưng ta mà biết hắn, con hắn và bất cứ ai đang nuôi lũ con hắn, chắc sẽ vui vẻ theo ta đi tìm công việc hái trái cây  cho ta.

Má gật đầu:

-Ông ta biết đó rồi, ông đi làm đó ba tháng trước, nghe tin ông vọt đi làm trước Nội rồi.

-Hoàn toàn đúng ... Ông khen

Tom ngồi trên tầng cấp nhìn ra ngoài, chợt lên tiếng:

-Hình như vị thầy đi chơi sau vựa đang về kìa .

Má khen:

-Sáng nay Má nghe thầy thuyết một phép ân sũng lạ lùng ; nghe kỹ thì chẳng phải là bài giảng chút nào, y như nói chuyện , nhưng âm huởng cuối cùng rõ ràng là một phép ân sũng.

-Ông thầy thật lạ, nhiều khi buồn cười, hay nói chuyện một mình, hình như ông không gắng bỏ tật kia đi...Tom nhận xét.

Má góp thêm:

-Nhìn đôi mắt thầy như đang làm phép rửa tội cho ai. Cái nhìn lướt, không tập trung điểm nào, đó là cái nhìn trong lúc làm phép rủa tội. Bước đi cúi đầu, nhìn vô định vào mặt đất. Theo má đó là hình ảnh vị chủ lễ rửa tội cho con chiên, con ạ.

Bà ngưng nói vừa lúc vị thầy vào ngang cửa.

-Đi quanh lâu quá thế kia sẽ bị say nắng đó thầy... Tom e ngại

-Ồ, vâng, có thể lắm.

Thầy Casy đồng ý. Chợt nhớ ra chuyện gì, thầy phản ứng rất nhanh tới mẹ Tom, Ông nội , luôn cả Tom:

-Ta cần phải đi về  miền tây, nay ta xem ta là bà con của tất cả mọi người trong nhà vậy.

Ông dừng lại,đứng yên, chút gì bối rối trong bộc lộ vừa qua.

Má nhìn Tom chờ câu trả lời vì anh là đàn ông, nhưng Tom nín lặng. Thấy vậy bà để anh nói sau, mong lúc đó anh sẽ nghĩ ra câu trả lời thích đáng: 

-Gia đình hãnh diện có thầy đi cùng. Tôi phận đàn bà dĩ nhiên không quyết định trước thầy ạ. Pa cháu có nói, mọi đàn ông trong nhà tối nay sẽ quyết định việc này và định ngày lên đường luôn. Theo tôi nghĩ, hai mẹ con chưa có quyền nói gì giờ này được, đến lúc tất cả đàn ông về lại . Bác John, Pa, và Noah , Tom, Nội , Al và Connie họ sẽ dự liệu . Nếu trong xe còn chỗ , tôi nghĩ chắc chắn chúng tôi sẽ hãnh diện có mặt thầy trong cuộc viễn hành , thưa thầy.

Vị thầy thở dài:

-Dầu sao ta cũng đi, dù ý kiến thế nào cũng vậy. Ta nhìn quanh, nhà cửa , đất đai rống rỗng, tất cả vùng này đều không còn gì. Ta ở lại làm gì ? Ta phải tới nơi bà con tới, ta sẽ chung tay làm lụng trên đồng, có như thế ta còn cơ may tìm ra hạnh phúc.

-Thế là thầy bỏ luôn việc giảng đạo luôn sao? Tom hỏi.

-Ta không còn làm việc này nữa.

-Thầy cũng không làm phép rửa tội cho bà con nữa sao ? Má lo ngại.

-Ta sẽ không làm phép đó nữa. Ta sẽ ra đồng làm, những cánh đồng xanh tươi, ta sẽ được gần gũi mọi người. Ta sẽ không còn việc gắng gượng dạy ai nữa. Ta sẽ gắng học làm, cách của bà con đi lại trên cỏ, sẽ nghe được tiếng tâm tình của mọi người, tiếng vui vẻ hát đùa, tiếng trẻ ăn uống no nê. Ta muốn nghe tiếng ái ân vợ chồng (pounding the mattress) trong đêm, rồi sẽ học ăn uống chung với mọi người.

 Ngang đây mắt ông ươn ướt và cũng như sáng lên niềm tin mãnh liệt.

-Ta sẽ nằm trên cỏ, mở hết tấm lòng chân thật với ai cần ta. Sẽ thảo luận , sẽ cùng lời thề (cuss an'swear), cùng nghe tiếng mọi người ngâm nga nhiều bài thơ, chuyện trò thân mật. Tất cả niềm mơ kia là Thánh, là những gì ta chưa hiểu tới. Là tập hợp bao chuyện tốt lành, thánh thiện.

-Amen.

Má chấp nhận lời của vị thầy.

Sau lời thố lộ, vị thầy khiêm nhường ngồi xuống trêncái thớt gỗ cạnh cửa vào:

-Ta hay tự hỏi cái gì làm cho con người trở nên quá nỗi cô độc ?

Tom vừa ho vừa lên tiếng trả lời ông một cách tế nhị:

-Đó là cho ai không còn muốn giảng đạo nữa thầy ạ.

-Ô, ta chỉ là một người nói chuyện thôi, thầy Casy quả quyết...cũng không tránh xa , nhưng không phải là giảng đạo. Giảng đạo là truyền là nhồi nhét vào đầu mọi người lắm điều . Ta đòi hỏi họ phải biết rằng ta không truyền đạo cho họ,  phải không nào ?

-Con chẳng biết, Tom chống chế,...giảng đạo họ có giọng nói và cái nhìn đặc biệt vào mọi thứ. Giảng đạo tốt, kịp lúc, cho mọi người khi họ bắt đầu muốn giết người. Con nhớ mùa Giáng sinh vừa rồi trong nhà tù McAlester, Đạo Quân Cứu Rỗi (Salvation Army) có đến thăm và họ rất tử tế với người tù. Tròn ba giờ tù được nghe đội kèn cornet thổi và chúng con lặng nghe . Họ thật tốt với chúng con. Nhưng nếu có ai bỏ ra ngoài , chúng con cảm thấy vắng vẻ hơn. Theo con nghĩ đó là giảng đạo. Chính họ tới làm điều lành cho những người gục ngã và không bao giờ tát vào mặt ai cả. Không, thầy hà tất không cần phải làm người giảng đạo nữa, nhưng thầy cũng chẳng thổi kèn cornet tại đây mà.

Má chuồi thêm vài thanh cũi vào bếp:

-Tôi nấu cho mấy người chút gì ăn đây, nhưng không có nhiều đâu .

   Ông Nội lại kéo cái thùng lại, ngồi dưa vào vách. Tom và thầy Casy cũng dựa lưng vào vách. Trời trưa đang ngã bóng ngoài căn nhà hoang.

                                            *****

 Winfield & Ruthie

      Xế trưa chiếc xe trở lại. Nó vật vả băng mình qua đám bụi mù. Bụi phủ một lớp dày trên sàn xe, trước mui xe, ngay cả hai đèn trước cũng bám một lớp bụi đỏ lòm. Xe về thì mặt trời bắt đầu xế; ánh chiều càng làm nền đất nhuốm một màu đỏ như máu. Al khom người trên tay lái, dáng mặt hãnh diện, lo lắng, cùng tràn đầy năng lực. Pa và Bác John, hai người chủ gia đình, được mời ngồi đằng trước với tài xế. Chỉ có hai người đứng đằng sau, tay vịn vào lan can xe đó là hai cô em Ruthie mười hai tuổi và cậu út Winfield mười tuổi. Mặt hai đứa em bám đầy bụi, phờ phạc; ánh mắt mệt mõi nhưng chưa hết vẻ thích thú . Ngón tay và khóe miệng còn dính dấu kẹo kéo cam thảo chúng vừa vòi vĩnh Pa mua lúc xe về thị trấn. Ruthie hôm nay bận cái váy muslin cao quá gối. Tuổi mười hai, lứa tuổi thoáng nét ưu tư trong mắt. Cậu em Winfield, tuổi vui chơi, mũi dãi thò lò (trifle of a snot-nose), như con gà nhỏ sau vựa nhưng cái tật đã 'thâm căn cố để ' (inveterate) lượm tàn thuốc tập hút, không bỏ được. Ruthie cảm nhận được sức mạnh bản thân, trách nhiệm, biết mình lớn lên ra sao, theo với sự phát triển của bộ ngực . Trái lại, Winfield càng ngây ngô, hoang tàng hơn nhiều. 
                                                                                     Rose of Sharon

  Người chị cả Rose of Sharon đứng cạnh hai em, gắng bám nhẹ vào lan can. Nàng xoay nhẹ mũi chân, cố chống lại đường dằn bằng đầu gối và đùi sau để giữ êm thân mình. Nàng đang mang thai nên rất cẩn thận lúc xe chạy. Sharon bện con rít tóc nàng xong quấn quanh đầu trông giống một vương miện màu tro. Mặt nàng tròn trĩnh, khêu gợi, mời mọc. Sắc đẹp thu hút ,biểu hiện qua mấy tháng trước, hậu quả là 'rào chắn' từ cái thai hiện tại. Nàng vẫn mang nụ cười tự mãn, một cái nhìn thông hiểu và toàn thiện; thân hình đẩy đà -ngực, bụng, căng đầy mềm mại, hông và mông đu đưa như lôi cuốn  người nhìn muốn vỗ, muốn đụng chạm vào - thế mà toàn bộ thân thể kia đột nhiên nghiêm trang, quan trọng hơn khi người ta thấy được toàn bộ cử chỉ, hành động của nàng chỉ nhằm mục đích bảo vệ cho bên trong đó là cái bào thai . Ngón chân nàng cố gắng giữ thăng bằng cho cơ thể, vì an nguy đứa bé. Thế giới áng chừng cùng mang thai với nàng; ý tưởng trong trí nàng giờ đây đang cô động, hạn hẹp gồm những từ ngữ sinh nở và tình mẹ thôi. 

Connie
   Connie, người chồng mười chín tuổi đã lấy nàng, một cô gái đầy nam tính , đam mê, đầy đặn vẫn còn lo sợ cùng hoang mang với những thay đổi trong người nàng; có thai rồi thì hết giỡn trò mèo chuột trên giừong , hết cắn cào, cười đùa khóc lóc thỏa thích. Giờ nàng phải biết cẩn thận giữ người cẩn thận, biết ý tứ, cương quyết với chồng nàng. Connie nửa tự hào, nửa e sợ Sharon. Có cơ hội anh đứng gần nàng, anh tìm cách chạm tay vào nàng hay đứng thật gần để có cơ hội kề sát vào hông hay vai nàng. Đó là cách anh muốn gần nàng, thắt chặt mối quan hệ hai người, biết đâu ngày mai có thể xa nhau. Khuôn mặt nhọn, mỏng, anh là người gốc Texas, cặp mắt xanh lạt thỉnh thoảng thoáng ánh thâm hiểm nhưng có khi lại tử tế, nhưng có khi lại hung tợn. Connie làm việc chăm chỉ, lại là người chồng tốt. Anh uống rượu chừng mực, không bao giờ quá chén; quá cần thiết anh mới đánh nhau; anh không khoe khoang. Anh ngồi yên ở một góc, hình như có ý ngồi thế để được vợ anh nhìn.

Bac John

    Connie cũng chẳng đứng vào vị trí của tuổi năm mươi, theo cái lệ gia đình, bác John mới ưu tiên được mời ngồi cạnh tài xế, nhưng ông chẳng ưa,  ông đề nghị cho Sharon ngồi trên,  không được, do nàng tuổi nhỏ lại là đàn bà. Thế là ông ngồi nhưng lòng nhấp nhổm, đôi mắt mặc cảm, lẻ loi thoáng bức rức mãi. Cuộc đời cô độc là rào cản cách chia với mọi người và làm ông bác ăn ít ỏi và chẳng uống thứ gì, mãi sống độc thân . Nhưng ức chế về ăn uống của ông lại đi đến sự bùng nổ. Đến khi ông ông ăn được những món khao khát bao lâu thì ăn no  'cành hông' đến phát bệnh. Khi uống được jake hay Whisky, ông uống  đến say ngất, say cho con mắt đỏ nhừ hay đi tìm đàn bà ở Sallisaw,  'ăn tươi nuốt sống' những con điếm. Người ta kể, có lần ông tới Shawnee thuê một lúc ba cô cùng lên giừong một lần xong  đè thân mình cùng lúc lên trên ba thân xác chịu đựng kia, ngáy suốt một giờ. Nhưng khi đã ‘no’  , ông lại buồn, hổ thẹn và tìm cách sống cô độc lại. Tuy lánh mặt mọi người, nhưng ông hay tự  tay làm quà tặng người.  Ông bò vào nhà, lén đặt kẹo cao su dưới gối bầy trẻ;. Ông cắt củi đốt cho không. Ông  có thể cho đi những thứ trong tay: yên ,  con ngựa, đôi giày mới. Không ai kịp nói cám ơn thì ông đã bỏ chạy xa rồi. Nếu trong con người đó tiềm ẩn một sự chống đối hay tức giận, trong đôi mắt đó sẽ bắn ra như tia nhìn thật sự đáng sợ. Cái chết của vợ bác, nối tiếp cuộc sống cô độc, đã hằn sâu ý niệm tội lỗi,  hổ thẹn. Rồi nỗi cô đơn bất tận kia theo mãi bên đời. Nhưng có nhiều trách nhiệm ông không thể trốn chạy. Là chủ một gia đình ông có trách nhiệm trông nom; đó cũng là vinh dự cho ông được ngồi cạnh tài xế hôm nay.

                                                                                                                           Al -Joad em trai Tom

   Chiếc xe chạy qua những đám bụi mù tìm đường về nhà cũ, ba người đàn ông than thở, cau có trước cabin chật chội. Al. khom mình trước tay lái, mắt hết nhìn trước đường lại nhìn vào bảng điều khiển, xem cái kim chỉ đồng hồ điện, nó nhảy một cách đáng ngại, bảng chỉ con heo dầu và kim chỉ nhiệt độ. Trí óc Al. cố gắng ghi nhớ những nơi yếu và những điểm đáng ngờ của chiếc xe này. Hình như có tiếng rục rịch khô khan đằng sau ? Tiếng răng máy lên, xuống nghe rột rạc. Tay Al đặt lên cần số, anh cảm nhận được động cơ xe đang vô số . Chân anh thả côn (clutch) xem chừng dĩa thắng có mòn không ? Đôi khi anh muốn thư thả, nhưng chiếc xe này là trách nhiệm anh phải chạy phải sửa chữa nó. Nếu có hư gì là phần lỗi của anh, và dù cho chưa ai nói ra, nhưng Al tư mình biết chắc một điều là lỗi của anh. Đó là những gì khiến Al. phải biết cảm nhận, lắng nghe, hay chú mục xem vào những gì trong chiếc xe này. Mặt anh giờ đã biết đăm chiêu và tràn đầy trách nhiệm.  Tinh thần trách nhiệm như thế là tất cả những gì khiến trong nhà quý trọng cùng yêu mến thêm anh. Ngay cả Pa người chủ gia đình, nhờ thế cũng biết nghe anh, cầm giúp cái kềm 'mỏ lét' (clé de mollet) và làm theo lệnh anh.

kềm 'mỏ lét' (clé de mollet) 

    Người sau xe mệt đừ . Ruthie cùng Winfield mệt do nhìn quá nhiều thứ di chuyển, nhiều người, năn nỉ quá lâu để được mua kẹo. Mệt do quá mừng khi bác John âm thầm giúi kẹo cao su vào túi. Người ngồi trước cũng chẳng hơn hơn gì. Họ mệt do buồn, hận, vì phải bán đổ bán tháo mọi động sản nhưng chỉ đem về mười tám đô la từ : ngựa, xe, dụng cụ, và tất cả bàn ghế trong nhà. Mừời tám đô thôi; nhưng họ phải tốn công đả kích, tranh luận, cuối cùng họ cũng bị nắm đầu (were routed) khi lợi thế của họ yếu dần, chịu thua, do gã mua đồ cho biết, hắn không muốn mua nữa dù 'bán với giá nào' !  Họ đã bị một vố đau điếng, phải tuân lời hắn, cuối cùng phải bán một giá còn ít hơn mức trả ban đầu tới hai đô la. Bấy giờ họ mới cảm thấy nhụt chí, mệt mỏi, kinh sợ một hệ thống tài lực mà họ không hiểu nỗi, một hệ thống đã phang họ một đòn thấm thía. Họ dư sức hiểu, bầy ngựa và chiếc xe kéo giá trị hơn kia rất nhiều. Họ thừa sức biết biết gã  mua kiếm chác một vố khá đậm từ ép uổng họ, nhưng họ vô phương chống cự. Mánh lới thuơng mãi (merchandising) là cả một trời bí mật đối với họ. 
  Mắt của Al. chăm chú vào các bảng chỉ dẫn trên đường, anh ta lên tiếng:

-Gã đó không phải dân ở đây, từ cách nói cho đến áo quần đều xem rất lạ.

Pa phụ họa:

-khi Pa vào cửa hàng bán dụng cụ thì người quen Pa nói chờ gã kia lại sẽ mua hết đồ chúng ta cần bán do họ chỉ là người chùi dọn. Nhưng khi chúng ta ra ngoài thì chẳng bán được gì. Hi vọng Tommy sẽ đi và bán được đồ

Bác John còn tức:

-nhưng mấy thằng đó đâu chịu mua hết, trong khi mình thì không thể nào đem về lại được.

-Mấy người bạn ở đó có mách trước vậy rồi. Họ cho em biết mấy gã mua chuyên chơi trò đó. Đó là trò của những đứa bần thỉu. Chúng ta biết tính sao với đồ đạc bán kiểu này đây? Má mấy đứa chắc thất vọng, sẽ điên lên vì thất vọng là đằng khác.
 Giọng Pa quá xúc động.

Al. giờ lên tiếng:

-Khi nào chúng ta có thể lên đường được vậy Pa?

-Ba chẳng biết. Đêm nay chúng ta bàn lại rồi quyết định. Có điều Pa rất mừng, chắc chắn tin tưởng vào sự trở về của Tom là may mắn , Tom là đứa con giỏi giang trong gia đình.

Al. có vẻ đắn đo:

-Pa ! có vài người mách về Tom, họ cho rằng anh ấy chỉ ra nhờ vào tờ cam kết (parole). Nghĩa là anh chưa được tự do ra ngoài tiểu bang. Nếu anh ấy đi, họ bắt, và tiếp tục ở tù thêm 3 năm nữa .

Pa hoảng hốt:

-Họ nói thế à ?coi bộ họ rành chuyện này chứ không nói hoảng (blowin' off) đâu.

-Con không rõ hoàn toàn. Họ đứng nói chuyện, con lắng nghe , không cho họ biết Tom là anh con, để xem họ nói thực ra sao.

Pa cầu xin:

-Lạy Chúa.  xin chuyện đó không phải là thật! Chúng ta cần Tom . Ba sẽ hỏi Tom chuyện này. Nhà mình sẽ đỡ khổ nếu họ không đuổi mình đến tận mạng (chase the  hell out of us) như vậy. Ba hi vọng chuyện này không phải đâu. Chúng ta cần nói rõ ràng về vấn đề này.

Bác John đồng ý:

 -Tom đương nhiên là biết rõ điều này.

   Họ im lặng khi chiếc xe đang dồi mạnh trên đường. Tiếng máy ồn ào, nhiều âm thanh rổn rảng, que thắng nghe lộp độp, có tiếng lạch cạch như gỗ kêu ở phần tay lái, một làn hơi nhỏ thoát ra từ nắp đậy két nước đằng máy. Chiếc xe kéo theo một đám bụi đỏ ngầu xoắn tít đằng sau. Tất cả đã vượt qua con dốc cuối cùng khi mặt trời còn lại một nửa ở đường chân trời. Họ đến nhà cũ thì mặt trời vừa khuất dạng. Tiếng thắng xe rít lên khi xe ngừng, tiếng ré của thắng xe còn vang mãi trong đầu Al.

Ruthie cùng Winfield vừa kêu réo vừa trèo qua thành xe xong thả người xuống đất. Cả hai đồng reo lên:

-Anh đâu? Anh Tom đâu rồi?

                                             *****

…..

 Ruthie cùng Winfield vừa kêu réo vừa trèo qua thành xe xong thả người xuống đất. Cả hai đồng reo lên:

-Anh đâu? Anh Tom đâu rồi?

Chợt thấy anh trai đứng bên thềm cửa, cả hai cùng khựng lại, chậm bước tới nhìn anh mình, e thẹn.

-Chào hai em, sao rồi ? người anh chào trước.

Tiếng hai đứa em trả lời nho nhỏ

-Chào anh, chúng em vẫn thuờng. 
  Nói xong chúng đứng xa một khoảng, âm thầm ngắm anh mình một cách tò mò. Người anh cả đã giết người cùng ngồi tù. Chúng nhớ lại ngày đó chúng thuờng làm trò diễn kịch làm nhà tù trong chuồng gà, lại còn giành nhau được làm tù nhân nữa.

Connie Rivers dở cái bửng sau xe, nhảy xuống, xong giúp Rose of Sharon trèo xuống khỏi xe; cô nhờ chồng một cách tín cẩn, nở nụ cười tinh tế và thỏa mãn, nhưng hai khóe miệng lại nhếch xuống một cách ngờ nghệch.

Tom ngạc nhiên:

-Sao lại có Rorasharn, em đâu có ngờ chị lại có mặt trên xe như vậy ?

-Vợ chồng chị đang đi , chiếc xe này trờ tới lại chở chị tới đây luôn.

Sharon tiếp tục:

-Đây là anh Connie, chồng chị đây nè.  Nàng cởi mở giới thiệu chồng với em trai.

Hai chị em bắt tay nhau, cùng so chơi chiều cao với nhau, nhìn nhau một cách thân mật, hạp ý.

-Ồ, em nghe anh chị bận rộn dữ lắm.

Nàng nhìn xuống:

-Em có thấy đâu mà biết

-Má kể lại vậy đó chị. Khi nào chị sinh vậy ?

-Oh, chưa đâu em còn lâu, chưa tới mùa đông tiếp đâu.

Tom cười:

-Anh sẽ chán  làm một mình trong vườn cam ngày mai thôi hử? một trong mấy căn nhà màu trắng của đại gia đình mình, có vườn cam mọc đầy xung quanh.

    Hai bàn tay Sharon ướm thử lên bụng :

-Em không thấy sao... nàng cười, nụ cười tự mãn và bước vào trong.

     Buổi chập tối nhưng vẫn còn nóng. Những tia sáng còn sót lại hắt lên từ chân trời huớng tây. Chẳng ai bảo ai, cả gia đình đều tụ lại kế chiếc xe. Đây là buổi họp của một đại gia đình, những quyết định quan trọng bắt đầu. Thứ ánh sáng bàng bạc khoảng chập tối càng làm màu đất đỏ chói sáng thêm, càng làm cho tầm vóc của vùng đất này càng sâu đậm hơn, từng hòn đá, từng cái cột, một thứ xây dựng trên đó càng sâu đậm vững chắc hơn so với ban ngày; người ta nhìn thấy chúng càng lạ kỳ hơn cùng cá biệt hơn nữa. Cái cột chủ yếu là cái cột, dựng lên từ mặt đất nhưng khác hẳn với đám bắp cùng mọc lên từ mặt đất. Cây cối lại khác nhau, không phải là năng xuất của vụ mùa; khóm liễu tả tơi kia là chuyện của riêng nó, tách biệt ra khỏi các cây liễu khác. Mặt đất giờ lại có thứ ánh sáng chiều hôm. Mặt tường xám của mái nhà quay về phía tây nhận được thứ ánh sáng  nhấp nhem như mặt trăng được nhận. Màu xám của chiếc xe đầy bụi ngoài sân cũng y vậy, nó đang nhận được ánh sáng nhấp nhem của buổi hoàng hôn. Mọi người trong gia đình hôm nay xem bộ băn khoăn lo lắng vì sự việc hệ trọng trong tối nay với nét quan trọng, im lìm. Mỗi thành viên tự biến thành một đại biểu trong một tổ chức vô hình. Họ nghe theo những cảm xúc đến  tự nhiên, tiềm tàng trong suy tính trong họ. Những đôi mắt suy tư, trầm lặng, rồi sáng lên tia hi vọng, long lanh trong ánh chiều tàn, nổi bật trên những khuôn mặt bẩn thỉu, bụi bặm.

                                             Ma and Pa  Joad

     Mọi người ngồi bàn bạc cạnh chiếc xe, vì căn nhà của họ đã dập nát, mái nhà đã chết giống như cánh đồng ngoài kia đã chết; giờ chiếc xe tải này là nguồn sống nguồn hi vọng đầy năng động nhất cho họ. Chiếc Hudson đời cũ, mặt két nước trông móp méo và nhiều vết rách, những góc cạnh của các bộ phận truyền động bám đầy bụi bặm, dầu mỡ, niềng bánh xe bay mất lúc nào, thế vào đó là lớp bụi đỏ bám đầy . Chiếc xe nay là lò sưởi, là phòng sinh hoạt của một gia đình. Nửa xe du lịch, nửa xe chở đồ, hai thành bên đóng cao hóa ra xấu xí, cục mịch.

    Pa đi quanh, ngắm xe một vòng, xong ngồi bệt xuống, cầm chiếc que vạch trên sân. Một chân Pa duỗi thẳng trên đất, chân kia chống, nghỉ trên đầu bàn chân, xong nhẹ kéo lui sau để đầu gối cao hơn chân kia. Ông thả cánh tay trái trên gối trái; khuỷu tay phải tựa trên gối phải, nắm tay phải tựa cằm. Tư thế ngồi của ông ta giờ là thế. Với dáng này, ông ngồi ngắm chiếc xe. Bác John lại gần ông,cũng ngồi bệt bên cạnh. Mắt bác lo nghĩ. Ông nội giờ ra khỏi nhà. Thấy hai anh em ngồi bên nhau, ông tiến nhanh lại ngồi nghiêng vào bậc cấp chiếc xe, đối mặt với hai người, chứng tỏ ông là cái nhân (nucleus) của buổi họp gia đình. Tom, Connie, và Noah cùng nhẹ nhàng bước vào, xong cùng ngồi xuống. Vòng bán nguyệt trong đó Ông Nội là tâm điểm cho buổi họp xem như hình thành. Cuối cùng Má đi ra khỏi nhà cùng Bà Nội; Rose of Sharon đi sau. Họ rón rén (walking daintily) đi ra kiếm chỗ ngồi sau nhóm đàn ông; Họ đứng, tay đặt vào hông. Hai đứa trẻ, Ruthie cùng Winfield bước nhảy chạy theo cạnh đàn bà ngón chân xoáy sâu vào lớp đất đỏ, nhưng không gây tiếng động nào. Chỉ có vắng vị thầy đạo. Ông tế nhị tìm một nơi riêng sau lưng nhà. Ông là vị thầy đạo khôn khéo, biết điều và thông cảm mọi người.

   Ánh hoàng hôn yếu dần. Thời gian đầu, mọi người ngồi, đứng ,yên lặng, chưa nói gì. Pa không nói riêng với ai, ông mở đầu, lời báo chung cho gia đình:

-Đồ trong nhà chúng ta mang bán chúng nó lột tận mạng không được bao nhiêu. Tụi nó biết nhà mình không nán lâu được nên nó ép. Chỉ được vỏn vẹn mười tám đô la thôi.

Má  vẻ nóng nảy, nhưng cố giữ bình tĩnh.

Noah, người con cả hỏi:

-Bao nhiêu? cả thảy chúng ta được bao nhiêu ?

Pa vẽ vu vơ trên đất, miệng lẩm bẩm vài giây:

-Một trăm năm mươi bốn tất cả...nhưng Al nói chúng ta cần lốp xe mới bây giờ, những bánh xe cũ này không chạy được bao lâu nữa.

Al. giờ này bắt đầu dự phần vào cuộc họp. Al luôn đứng cạnh đàn bà, nói một cách trịnh trọng:

-Chiếc xe này cũ quá và hay nổi điên thình lình (ornery)lắm.

Anh giải thích, rạch ròi, quả quyết:

  -Con kiểm soát kỹ lưỡng từng thứ một, toàn bộ chiếc xe này trước khi quyết định mua nó. Con đếch cần để vào tai chuyện mấy tay kia dụ con về chuyện cái giá quá rẻ (what a hell of a bargain she was ). Con đặt ngón tay thật lâu những nơi quan trọng, chẳng thấy có mạt cưa. Hộp số cũng không có mạt cưa. Bàn đạp côn, quay vòng tay lái xem độ thăng bằng bánh xe. Con đã chun dưới gầm xe xem xét khung xe có bị bẹt ra ngoài không? Xe chưa bị lật. Chỉ có nứt bình điện và họ sẽ thay bình điện mới cho mình. Bánh xe không còn tốt, nhưng cỡ này dễ mua. Xe chạy chẳng êm gì (ride like a bull calf) nhưng không chảy dầu. Lý do con đồng ý mua vì xe này thiên hạ dùng nhiều. Nghĩa địa xe (wreckin' yards) con thấy rất nhiều loại Hudson Super Sixes này nên chúng ta tha hồ mua đồ phụ tùng giá rẻ. Giá này, nhà mình có thể mua xe to hơn, đẹp mắt hơn, nhưng đồ phụ tùng quá khó kiếm và quá đắt. Như vậy, cách nào chăng nữa rồi cũng chọn nó thôi.

   Kết luận cuối đó là trình bày của Al. tới gia đình. Anh ngưng nói, chờ ý kiến mọi người.

   Ông Nội trên danh nghĩa là chủ trì cuộc họp, nhưng chẳng hề điều khiển. Chẳng qua ông ngồi vì đó là vị trí danh dự để giữ gìn tập quán cho gia đình. Nhưng chính nội lại là người có ý kiến đầu tiên dù hay dù dở. Nhóm đàn ông đang ngồi bệt trên đất, mấy người đàn bà đang đứng, tất cả đang đợi lời nói của ông.

-Con nói đúng đó Al,... Ông Nội lên tiếng...Ta ngày trẻ cũng ngốc nghếch chẳng biết gì như con chó lai sói nuôi trong nhà. Nhưng khi có việc thì làm tròn nhiệm vụ. Con đã trưởng thành rồi đó.

   Ông dứt lời như vị chủ chiên trong buổi đang ban phước lành. Al hơi đỏ mặt vẻ mặt mãn nguyện.

   Pa tiếp lời Nội:

-Pa nghe có tiếng động bên phải phía ba ngồi. Nếu là ngựa thì chúng ta không đổ lỗi cho Al . Nhưng Al là người thợ máy duy nhất trong nhà mình thôi.

Tom chen vào:

-Con biết một ít. Con có làm tại McAlester. Al chọn lựa vậy là đúng.

Al có phần đỏ mặt với ý này của Tom.

Tom tiếp:

-Con xin thêm ý này...như trong nhà biết đó, vị thầy đạo này muốn đi cùng gia đình chúng ta...

Anh dừng ngang đây. Những tiếng vừa rồi còn nằm yên trong tai mọi người, tất cả vẫn im lặng...

...Ông là vị thầy đạo khả kính, Tom tiếp ...Gia đình chúng ta biết thầy ấy khá lâu rồi. Nói nghe là lạ một xí, nhưng thầy nói chuyện nghe rất hợp lý hợp tình.

Anh thôi nói sau khi đưa đề xuất này ra cho gia đình.

   Ánh sáng dần dần khuất hẳn. Má một mình rời buổi họp bước vào nhà, tiếng kim loại kêu trên bếp vang ra. Ít phút sau bà ra lại buổi họp đang dở dang.

Ông Nội cho ý đầu tiên:

-người đời có hai cách nghĩ suy. Trong đó có kẻ cho người giảng đạo y như là liều thuốc độc.

-Nhưng ông đã nói là không làm chức năng đó nữa . Tom đính chính ngay.

Ông vừa nói vừa đưa tay vẫy lui, tới:

-Khi đã là vị tu hành, thì vẫn mãi là vị tu hành. Đó là những gì con không xóa được. Có người cho rằng có vị thầy đi theo thì là điều hay chứ sao. Nếu có ai qua đời, thì có người ban phép khi an táng. Đám cưới đến ngày, hay quá hạn thì cũng có một có vị mục sư nào chứ. Sinh con ra, thì thêm một con chiên dưới mái gia đình. Đối với ta, giáo sĩ thì mãi mãi là giáo sĩ. Chúng ta phải mời thầy theo thôi. Ta mến thầy lắm, thầy rất nghiêm túc.

   Pa dúi sâu cái que vào lòng đất ngoáy quanh tạo thành một lỗ nhỏ.

-Có nhiều cái phải nghĩ cặn kẽ hơn là chuyện ông ta là may mắn hay là người tốt nữa kia.

 Pa phân tích:

-Chúng ta phải thực tế hơn. Nghĩ gần lại thì sao đây? Chúng ta hãy xem này. Ông và Bà nội là hai người rồi. Con đây, Bác John và Má tụi nhỏ là năm nghe. Thêm Noah, Tommy, AL --tức là tám . Rosasharn, Connie tức là mười nhe. Ruthie ,Winfield tổng cộng mười hai. chúng ta phải đem chó theo vì chúng ta không có cách nào? Chúng ta không nỡ bắn con chó trung thành này, và còn ai ở đây mà cho người ta? thế là chúng ta có đến mười bốn .

-Đó là chưa kể gà qué cùng hai chú heo nữa ... Noah thêm vào .

Pa thêm:

-Ba tính muối thịt mấy con heo kia để ăn dần trên đường. Chúng ta cần thịt. Phải mang theo thịt muối, rất cần cho nhà mình. Pa rất lo, nếu tất cả ai cũng đi theo, gồm cả vị thầy đạo nữa chúng ta phải có bổn phận nuôi thêm (kin feed) thêm một miệng ăn phải không ?

Pa hỏi nhưng không cần quay đầu:

-Nhà mình có bổn phận nuôi nỗi không mình ?

Má đằng hắng:

-Không phải là bổn phận nuôi thêm mà chúng ta sẽ giúp thêm hay không ? Bà nói có vẻ cương quyết

-Theo như nghĩa 'bổn phận' nuôi, nhà mình chẳng có sức đâu, chẳng tới được California , chẳng gì cả; nhưng theo như chữ 'sẽ' thì được, tại sao vậy? chúng ta sẽ làm những gì chúng ta sẽ làm. Giờ chỉ bàn về chuyện 'sẽ' làm, rõ ràng rất lâu ở đây, ta chưa bao giờ nghe gia đình Joad hay Hazletts từ chối chia sẻ ai miếng ăn, không cho ai tá túc ,hay không cho ai đi nhờ lúc lỡ đường đâu? Gia đình joads là vậy.

  Pa xen vào:

-Nhưng không đủ chỗ thì sao ? vừa hỏi ông vừa xoay đầu lại phía bà, xem chừng có phần hổ thẹn vì câu nói hẹp hòi này.

  Giọng bà trả lời càng làm ông hổ thẹn thêm:

-Sao ông không giả sử tất cả chúng ta không đi được xe này ?

-Chiếc xe không đủ chỗ trên sáu người, thế mà đếm ra, mười hai người phải đi, chắc chắn lên đường theo xe cũng xong. Thêm một người chả làm đau ai; một đàn ông sức khỏe và mạnh bạo, không bao giờ thấy đó là gánh quá nặng nề. Chúng ta có trong tay hai con heo và hơn trăm đô la, chúng ta lo sợ chuyện nuôi thêm một người ư?

  Bà ngưng nói, Pa quay đầu lại phía khác , tâm hồn ông bỗng nhiên cảm thấy sống sượng, trơ trẻn từ lời giải thích của Má như roi quất vào lương tâm ông (his spirit was raw from the whipping) 
 -Một người thầy giảng đạo đi theo gia đình ta thì một điều lành khi chúng ta lại được ban phép ân sũng vào mỗi buổi sáng...Bà nội xen vào một ý kiến thuận lợi.

   Pa nhìn vào nét mặt từng người vẻ mặt bất mãn, cuối cùng ông phải bảo Tom:

-Thế thì gọi thầy ấy lại đây, Tommy? nếu thầy muốn đi thì phải tới đây.

Tom bật dậy đi vào nhà:

-Thầy Casy ! Ô, thầy Casy đâu rồi ?

  Một giọng nói nho nhỏ từ sau nhà, Tom bước ra sau góc nhà,vị thầy đạo đang ngồi dựa lưng vào vách, mắt huớng nhìn tia sáng le lói từ vị sao hôm mới mọc cuối nền trời.

-Con gọi ta ? ông hỏi.

-Vâng, lúc nãy giờ trong nhà con đang bàn về chuyện thầy đi theo gia đình đây. Thầy nên vào họp với mọi người trong nhà để bàn nhiều vấn đề nữa thầy ạ.

   Thầy Casy (muc su Casy) đứng dậy (got to his feet). Ông biết cái lệ từ những gia đình ở đây, ông cũng biết ông phải đi theo họ. Thật sự, ông nhận biết vị trí của ông khá cần thiết trong gia đình lúc này. Bác John nhích qua một bên nhường khoảng giữa bác và Pa cho thầy. Thầy Casy cũng ngồi bệt xuống đất như mọi người, xong huớng về Ông nội người chủ trì cuộc họp gia đình.

   Má lại vào nhà. Có tiếng rít do cái chụp ngọn đèn treo được vặn ra. Thứ ánh sáng vàng bắt đầu sáng lên trong nhà bếp. Bà tiếp tục giở nắp nồi lớn lên, mùi thơm thịt ba chỉ (side meat) cùng củ cải xanh theo huớng cửa bốc ra. Mọi người chờ Má ra lại sân vì đối với gia đình vị trí của Má lúc nào cũng quan trọng.

  Tiếng Pa tiếp tục:

-Nhà mình phải chọn lựa thời gian ra đi. Càng sớm càng tốt. Ta nhắc lại một điều quan trọng nhất là phải hạ thịt mấy con heo và ướp muối tất cả mang theo. Hãy làm chuyện này càng nhanh càng hay.

  Noah đồng ý ngay:

-Nếu nhà mình mọi người đều chung tay, bà con ta (we kin) ngày mai có thể bắt tay làm ngay, và cả nhà mình có thể lên đường vào rạng ngày mốt.

  Bác John chẳng đồng ý:

-thịt lạnh mà làm ngày mai lúc trời nóng sẽ hư hết. Cách đây một năm chuyện heo muối cũng hư thế rồi. Thịt muối sẽ hư hết nếu lúc làm không để lạnh.

-Tốt thế thì đêm nay phải hạ heo ngay thôi, càng nhanh càng hay. Chúng ta ăn xong phải bắt tay hạ heo ngay. Không biết còn muối không?

  Má trả lời ngay:

-Muối nhiều lắm. Còn hai thùng cá mòi muối còn tốt nữa.

-Tốt quá, đêm nay phải xong. Tom quả quyết.

Ông nội bắt đầu gãi. Kiếm điểm tựa để sửa soạn đứng lên:

-tối quá rồi, ta đói bụng đây. Lạy Chúa, Mong sao tới cho được California ta sẽ bốc từng nắm nho đầy, ngắt từng trái ăn suốt ngày.

Khi ông đứng dậy, mọi người đứng theo.

  Ruthi cùng Winfield tuổi hồn nhiên vô tư nhảy nhót trên lớp bụi đỏ, đùa như điên. Ruthie giả giòng khàn khàn dọa Winfield:

-Giết mấy con heo và đi California. Giết mấy con heo và đi...ngay bây giờ

  Winfield giả làm trò điên. Cậu nhỏ chận ngón tay vào cổ họng, nhăn mặt thật dử tợn, đi lạng choạng giọng ré lên:

-Ta là con heo già đây, ...nhìn nè. Ta là con heo già đây. ..Hãy nhìn máu me này, Ruthie.

  Cậu bé đùa xong cố làm vẻ loạng choạng ngã nhào xuống đất, tay chân chới với yếu ớt dảy dụa... Nhưng Ruthie già dặn hơn cậu bé, cô biết ý nghĩa của thời gian là chuyện đáng quan tâm ."Rồi Đi California" cô cố ý lập lại như ý thức về một thời điểm cũng là biến chuyển vĩ đại nhất trong đời cô gái.

  Người lớn  đi qua lớp bụi dày ngoài sân cùng vào nhà tập trung dưới ánh đèn trong căn bếp. Má đã dọn xong món thịt ba chỉ cùng củ cải xanh, trên mấy cái dĩa thiếc. Trước lúc Má ăn, bà không quên đặt cái chậu rửa mặt cũ lên lò, xong đun củi cháy rừng rực. Má xách từng xô nhỏ nước tới đổ vào cho đến lúc đầy chậu đầy chậu trên bếp xong, bà lại mang những xô nước đầy bỏ sẵn sàng quanh bếp. Mọi người vội vàng ăn trong khi bếp lửa tiếp tục cháy hừng hực. Ăn xong tất cả ngồi chờ ở bậc cửa chờ nước sôi.

   Bên ngoài bầu trời đen tối, ánh ngọn đèn treo từ nhà bếp hắt ra tạo thành khoảng sáng vuông trên nền đất, bóng ông Nội gù lưng in giữa khoảng sáng kia. Noah dùng cọng chổi rơm xỉa đều hàm răng mình. Má và Rose Sharon lo rửa dĩa chồng lại lên bàn.

   Thình lình, tất cả mọi người đều bật dậy nhanh chóng bắt tay vào việc. Pa lo thắp thêm ngọn đèn treo khác. Noah lo đem cái thùng đồ nghề từ bếp ra mài lại mấy lưỡi dao mổ heo trên miếng đá carborundum đã mòn. Anh đặt cái đồ cạo lông lên thớt, cái dao để cạnh bên. Pa mang ra hai cái que cưng, dài ba tấc Anh, dùng rìu vót nhọn một đầu, ở giữa ông thắt gút đôi (double half-hitch). Nước trong chậu bắt đầu bốc hơi và sôi.

-Đem nước sôi xuống đó hay chúng ta mang heo lên đây vậy?

Noah hỏi Pa.

-Mang heo lên đây thôi, đem nước sôi tới đó heo vẫy vùng con có thể phỏng. Nước sôi có chưa?

-bắt đầu sôi đây. Má trả lời.

-Tốt. Noah con và Tom cùng Al đi theo, Pa xách đèn. Chúng ta giết heo dưới chuồng rồi mang chúng lên đây.

  Noah cầm dao, Al xách rìu. Bốn người đàn ông đi xuống chuồng heo, bước chân nhấp nhoáng (flickering) theo ánh sáng ngọn đèn. Ruthie và Winfield lo chạy theo, bước chân nhảy nhót trên mặt đất. Tới chuồng, Pa dựa người lên hàng rào, tay giữ ngọn đèn. Mấy con lợn non ngái ngủ, rụt chân thủ thế. Chúng rên ư ử tỏ vẻ lo sợ. Bác John và thầy Casy ra kịp để giúp tay.

 -Thôi được rồi, Pa tiếp tục ra lệnh ...đâm chúng, chọc huyết chúng tại đây. Đem vào nhà bếp trụng lông. Noah và Tom tuân lời tiến tới cạnh chuồng.

   Hai anh em ra tay giết mấy con heo nhanh cùng hiệu quả. Tom trở rìu dùng đầu cùn, gõ hai lần vào đầu heo; Noah nhoài người tới con heo đang ngã quỵ, dùng dao cắt vào động mạch lớn, làm dòng máu heo phun xối xả, xong vắt xác con heo chưa chết hẳn, còn kêu eng éc lên hàng rào. Vị thầy và bác John kéo một con bằng cách nắm mỗi người một chân sau. Tom và Noah kéo xác con còn lại. Pa cầm đèn theo sau cùng, hai dòng máu đen kéo lê trên lớp đất.

    Vào nhà, Noah bắt đầu thọc dao vào giữa gân cùng xương đùi sau mấy xác heo; xong chuồi những que nhọn đầu để làm bẹt bốn đùi heo ra. Xong xuôi, xác heo được treo lên mấy cái xà rui 2x4 lấy từ mái nhà xuống . Đàn ông giờ lấy nước sôi tưới lên lớp lông đen. Noah lo rạch từ đầu này đến đầu kia, cho ruột heo đổ xuống đất. Pa vót thêm hai que nhọn nữa để giữ xác heo hỏng lên cao, Tom dọn rửa, Má dùng con dao cùn cạo lông. Al xách xô và xẽng tới dọn ruột heo đi đổ ngoài xa. Hai con mèo vộ theo Al, meo meo inh ỏi, mấy chú chó cũng vội theo anh, gầm gừ nho nhỏ tới hai con mèo.

   Pa ngồi ở bậc thềm ngắm xác heo đang treo dưới ánh đèn. Lông đã cạo xong, chỉ còn một vài giọt máu cuối cùng tiếp tục rơi xuống vũng máu đen ngòm dưới đât. Pa đứng dậy tới xác heo , ấn ngón tay xem thử, ông lại tiếp tục ngồi chờ. Ông và Bà tiếp tục ra nhà vựa tìm chỗ ngủ. Tay ông nội mang theo cây đèn lồng thắp bằng sáp. Chỉ có những người còn lại, họ im lìm ngồi tại bậc thềm. Connie, Al, Tom ngồi trên mặt đất, lưng tựa vào vách nhà. Bác John ngồi trên chiếc hộp, Pa trước bậc cửa. Chỉ Má cùng Sharon lay hoay lui tới. Ruthie cùng Winfield tuy muốn ngủ, hai đứa vừa cùng nhau đi vào miệng chưa ngớt cãi nhau. Pa gãi đầu lo lắng, ông dở mũ, luồn ngón tay vào tóc:

-Ngày mai chúng ta muối heo thật sớm, và bắt đầu cho chất đồ lên xe, mọi thứ trừ giừong ngủ, và sáng mốt sẽ lên đường. Mọi người phải làm việc hết mình ngày mai mới được.

    Giọng ông xem chừng khó chịu.

Tom xen vào:

-Suốt ngày chúng ta lay hoay mất hết thì giờ rồi, mọi người phải tìm việc mà làm mới xong.

Mọi người đều nhốn nháo:

-Chúng ta có thể sẳn sàng cho rạng ngày mai là lên đường được thôi. Tom đề nghị.

Pa dùng tay xoa xoa đầu gối. Xem chừng không ai ưa ý kiến này.

Noah đề nghị:

-không nên treo nguyên heo mãi như thế đợi chờ ướp muối. Cắt nhỏ ra mau lạnh hơn thôi

Giờ Bác John mới lên tiếng, áp lực có trong lời nói :

-Chúng ta sao cứ hao phí thì giờ lanh quanh ở đây? ta muốn dẹp cái chuyện này. Giờ là lúc chúng ta sẵn sàng, tại sao lại không đi ?

Ý tưởng thay đổi này, lại lan nhanh tới mọi người:

-Tại sao chúng ta chưa đi? chúng ta vừa đi vừa ngủ dọc đường mà.

Thêm một trạng thái vội vả lại ‘bò nhanh’ lan tới ý kiến mọi người.

Pa than thở:

-Họ nói xa tới hai ngàn dặm, ôi chặng đường xa chết khiếp được. Chúng ta phải đi. Noah, con và pa cắt nhỏ heo ra và sắp xếp mọi thứ vào xe.

Má thò đầu qua cửa, lên tiếng:

-Trời tối vậy, lỡ quên đồ lại không thấy thì sao đây?

-Trời rạng lên con sẽ trông quanh lại lần chót má ơi . Noah lên tiếng ngay.

Mọi người vẫn ngồi tính chuyện trong đầu. Trong thoáng giây, bỗng Noah vọt dậy mài con dao lưỡi cong lên phiến đá mài.

-Má, hãy dẹp giúp con đồ đạc trên bàn đi má.

Nói xong anh tiến lại gần xác heo, cắt dọc một đường cạnh xương sống , bắt đầu lột thịt, tách ra khỏi xương sườn…

CHAPTER 10 / PHẦN 3

…..

Giờ Pa đứng dậy vẻ hưng phấn hơn:

-Nào nhà mình cùng nhau thu dọn mọi thứ lại đi. Nhanh tay lên nào !

Đây là hình ảnh thể hiện sự cam kết, đồng lòng ra đi. Tất cả đều vội vàng. Noah bưng từng nhung thịt heo vào bếp, cắt nhỏ ra từng miếng vuông bỏ vào mấy hộp. Má lo tẩm muối nguyên vào, xong đặt từng miếng rời vào ô, chất từng lớp đều đặn, tựa sắp gạch. Bà còn thêm muối giữa từng khe hở. Noah còn lo lóc hết phần thịt sườn, rồi đến mấy cái đùi heo. Má vẫn cho lửa tiếp tục cháy, Noah gắng lóc hết phần thịt còn sót lại ở sườn và xương sống, xương chân, giao hết xương cho Má đặt vào lò nướng để trong nhà gặm trước.
Những vòng ánh sáng tròn từ cây đèn treo tới lui trong sân, trước nhà vựa do nhóm đàn ông lo việc dọn đồ đạc lên xe. Rose of Sharon lo lấy hết áo quần của toàn gia đình: áo treo, giày thấp cổ, giày bốt cao cổ, áo quần diện đi ngoài, áo len, áo khoác lông cừu. Tất cả đều xếp gọn lại trong một thùng gỗ xong khệ nệ bưng ra đặt vào xe. Cô còn mang ra mấy bộ váy và thuờng cùng dự đám cưới, mấy đôi vớ đen cùng áo quần trẻ em--quần áo treo nhỏ , mấy cái váy rẻ tiền--mọi thứ này cô xếp vào thùng khác cùng nặng nề bưng ra.

Tom lại cái chái đựng lấy mọi thứ đồ nghề cần mang theo . Cái cưa tay, bộ kềm, cái búa cùng luôn hộp đinh đủ cỡ, cặp kìm , cùng bộ dũa đủ thứ từ bằng tới nhọn đầu (flat file and a set of rat tail files).

 Rose sharon đem tấm bạt lớn trải sàn xe . Cô hì hục kéo mấy tấm nệm ra cho lọt cánh cửa, gồm ba nệm hai người cùng một chiếc nệm một người. Nàng đặt chồng nệm lên tấm bạt, xong xuôi nàng mang ra luôn những tấm mền đã cũ rách, được xếp gọn lại, chồng lên trên.

Má và Noah bận rộn xẻ thịt heo. Từ trong lò bốc ra mùi xương heo nướng. Hai đứa nhỏ ngủ khò trên lối đi. Winfield nằm khoanh người, ngủ cạnh cửa ra vào. Ruthie ngồi trên chiếc hộp trong nhà bếp theo dõi việc xẻ thịt heo xong lại ngoẹo đầu lên vách bếp ngủ ngon lành. Hơi thở Winfield đều đặn, làn môi hé ra để lộ hàm răng phía trong.

Tom thu xếp dụng cụ lên đường xong vào lại nhà bếp. Vị thầy xách ngọn đèn treo bước theo anh:

-Chúa đã lên cùng ta trong chiếc xe "tứ mã" (buckboard) kia rồi, Anh đùa sung sướng.
- Nghe thơm mùi thịt quá!

 Vừa nói anh vừa lắng tai nghe tiếng nổ lép bép trong lò. Má đặt từng tảng thịt vào chiếc thùng đựng cá mòi, xong rắc muối đều lên quanh cùng một lớp trên mặt thịt, bà còn dùng tay vổ đều cho muối ăn sâu vào trong. Ngước lên nhìn Tom bà thoáng cười, nhưng trong ánh mắt bà không xóa đi nỗi lo âu cùng mệt mõi.

-Sáng sẽ có món xương nướng ngon lành con ạ.
Bà nói cho Tom mừng.

 

Vị thầy tới cạnh Má:

-Bà để ta giúp việc này cho, ta biết muối thịt. Có việc khác đang cần bà làm hơn.

  Má chợt dừng tay, nhìn Thầy qua ánh mắt lạ lẫm, như nghe một chuyện kỳ cục? Hai tay lổm nhổm muối, cùng ướt át với màu hồng của máu thịt heo tươi. Cuối cùng bà trả lời:

-Thưa đây là việc đàn bà thầy ạ.

-Làm hết mọi thứ hay sao? Cần phải chia bớt việc cho đàn ông. Bà còn có nhiều thứ để lo nữa, hãy đưa ta muối phụ cho.
ôngkhẩn khoản.

Thoáng nhìn chằm chặp vào thầy, Má múc gáo nước lạnh vào xô, rửa hai tay. Vị thầy vội nắm khối thịt lên tẩm muối đều lên dưới con mắt theo dõi của bà. Ông thực hành không khác gì Má Tom. Đã thế, xong một lớp ông còn tẩm muối cùng dằn kỹ lưỡng làm Má rất vừa ý. Yên tâm, bà chùi khô bàn tay sưng tấy, tái nhợt do ướt át suốt ngày. Tom hỏi:

-Má, ở đây mình cần thu dọn những gì hả má?

Bà nhìn quanh:

-Cần đem cái xô múc nước, tất cả mọi thứ để ăn...dĩa, tách, muỗng, dao , nĩa. Con bỏ hết vào cái ngăn kéo kia và bưng hết cái ngăn kéo đó đi. Cái chảo chiên lớn, nồi đun nước lớn, bình cà phê. Chờ lò nguội lấy cái khung bên trong ra mang theo, chúng ta cần nướng thịt dọc đường. Má thích mang theo cái chậu giặt đồ nữa. Ba thứ nhỏ mang đi chẳng làm nên trò. Con xem, cái bình lớn con nấu ít được. Nhưng cái bình nhỏ con muốn nấu nhiều sao được? Đem cái chảo làm bánh mỳ, đem hết. Vì nó chồng gọn với nhau được.

Bà đứng yên nhìn quanh bếp.

-Con cứ mang những thứ má vừa nói với con Tom. Má liệu những thứ còn lại, hộp tiêu, muối, đậu khấu và máy vắt. Má liệu những thứ ấy sau cùng.

Nói xong bà, xách cây đèn đi nhanh về phòng ngủ, đôi chân trần của má Tom chẳng gây tiêng động nào trên nền nhà. 
Vị thầy giờ mới lên tiếng:

-Má con xem bộ mệt nhọc lắm.

-Đàn bà khi nào cũng mệt nhọc thầy ạ..đó là cách thể hiện bẩm tính phụ nữ, ngoại trừ khi thầy gặp lại sau này, hay sau này nữa.

-Mong vậy, nhưng ta thấy má con càng về sau càng mệt hơn  mà. Má con mệt muốn mang bệnh luôn đó?

     Má đi ra ngang cửa, thoáng nghe câu nói trên. Nét mặt vừa được nghỉ ngơi của bà từ từ rắn lại, những đường nhăn tan biến trên khuôn mặt căng thẳng của bà. Đôi mắt trở nên tinh nhanh và bờ vai thẳng lại. Bà liếc qua cái phòng trống đằng trước, chẳng còn gì ngoại trừ rác rến. Đống nệm trước đó nay đã được mang đi. Mấy cái bàn giấy đã bán được. Nền nhà chỉ còn cái lược gãy, hộp phấn không, cùng mấy con rệp (dust mice). -Đặt cái đèn treo lên sàn, Má lại gần mấy cái hộp vừa dùng làm ghế ngồi, kéo ra một cái hộp đựng dụng cụ bàn giấy, cũ kỷ, đầy đất bụi, nứt nẻ ở cạnh góc. Ngồi xuống bà mở cái hộp. Bên trong gồm thư từ, kẹp giấy, tranh ảnh, đôi bông ta, chiếc nhẫn có mặt mạ vàng nho nhỏ, xợi dây đồng hồ làm theo kiểu bện tóc hai đầu bịt móc vàng. Ngón tay má sờ nhẹ vào những lá thư cũ, ngón tay bà sờ soạng nhẹ nhàng lên mặt tờ báo có đăng sự việc xử án Tom. Bà ngồi với cái hộp khá lâu, ngắm nó, ngón tay mãi sờ soạn mấy lá thư xong xếp lại. Bà cắn môi dưới, trầm tư, cố nhớ lại bao hình ảnh đã qua. Cuối cùng trí óc bà vừa dứt khoát, lấy ra chiếc nhẫn, cái dây đồng hồ trang sức, đôi bông tai, đào ở dưới lấy cặp gài tay áo mạ vàng. Bà lấy lá thư ra, dùng phong bì bỏ mấy thứ trang sức xoàng xỉnh này hết vào cái phong bì kia. Gấp lại phong bì, bà chuồi vào túi chiếc váy rộng. Bà đóng lại nắp hộp vừa dịu dàng vừa âu yếm, ngón tay bà xoa lại nắp hộp như cái gì trìu mến nhất. Miệng bà nở nụ cười (lips parted). 

Bà đứng dậy, tách xách đèn, trở lại căn bếp. Dở nắp lò lên, nhẹ nhàng bà đặt chiếc hộp kia vào trong , giữa những hòn than. Sức nóng lập tức đổi màu mấy loại giấy tờ thành màu nâu đậm. Lửa bắt đầu liếm vào hộp. Đậy nắp lại, ngọn lửa lập tức cháy rừng rực phủ che phủ nhanh cái hộp bên trong lò. 

Ngoài sân và Al chất đồ lên xe nhờ vào ánh sáng ngọn đèn treo. Dụng cụ bỏ tận đáy xe nhưng phải với tay lấy được khi xe có gặp chuyện. Lớp kế là thùng bộng cùng áo quần. Đồ nhà bếp đựng chung trong bao bố lớn. Xô và thùng nước treo đằng sau. Hai người phải gắng sắp xếp lớp đáy này càng phẳng càng tốt; mền cuốn lại dùng chèn các khoảng hở. Nệm được sắp lên trên, từng lớp ngang bằng. Xong xuôi hai người trải tấm bạt che hết lên trên. Hai bên sườn, Al làm nhiều lỗ cách nhau hai feet, anh xỏ dây thừng qua đó và buộc chặc vào lan can hai bên thành xe:

-Nào, nếu trời mưa chúng ta cột chỉ thắt dây này ngang lan can trên cùng để núp người vào bên trong bạt. Đằng trước bạt cao lên thế là tạm tránh ướt được thôi

  Pa hoan nghênh:

-Thật là ý kiến quá hay.

-Chưa hết đâu Pa ơi. Con thích có tấm ván dài xong chuồi tấm bạt ngang đó và nhà ta tránh được nắng nữa.

  Pa đồng ý ngay

-lại càng hay nữa, sao trước đây không nghe con nói gì hết vậy?

-Con đâu có rãnh . Al trả lời.

-Không rãnh sao vậy AL ? con có thì giờ đi buôn người (coyote)[1] khắp vùng này mà. Có chúa mợi hay hai tuần rồi con ỏ đâu thôi.

-Một người còn có giá trị khi sắp sửa ra đi phải thế Pa ạ.

Al trả lời, nhưng rồi anh xem chừng mất tin tưởng qua câu hỏi:

-Pa, ra đi Pa có vui vẻ gì không ?

-Hả? Ồ ,,,vui vẻ chớ. Sao ít thông minh vậy . Chúng ta sống ở đây quá khổ. Dĩ nhiên gia đình ta phải tìm tia hi vọng nào đổi đời ở chỗ khác chứ --một nơi tha hồ việc làm, mọi thứ đều xinh đẹp tốt tươi, một căn nhà màu trắng nho nhỏ xinh xinh, ôi cả vườn cam vàng trĩu quả mọc xung quanh ...

-Xứ đó cam mọc khắp nơi thật hả Pa ?

-Ồ, có thể không phải mọc hết tất cả mọi ngõ ngách, nhưng rất nhiều nơi đều có cam trồng ở đó.

                                                *****

     Một tia sáng xam xám báo hiệu một ngày mới đang hiện lên cuối bầu trời. Mọi việc được mọi người làm xong--những thùng thịt heo ướp muối được thực hiện hoàn hão, cái chuồng gà được đặt lên mui xe. Má lấy hết đống xương heo nướng ra khỏi lò, xương nướng đã teo tóp cùng cháy vàng, vẫn còn nhiều thịt bám quanh. Ruthie vừa còn ngái ngủ, trượt khỏi cái hộp xong ngủ tiếp. Sáng sớm trời lạnh, người lớn đứng run run cạnh cửa vừa gặm số sườn nướng vừa lấy ra.

-Ta nên thức ông bà Nội dậy là vừa, còn đi suốt ngày nữa.

Tom đề nghị nhưng Má can:

-Chẳng ai thích đâu, hãy đợi phút chót hẳn thức ông bà dậy. Hai người cần ngủ. Ruthie và Winfield cũng thế, dọc đường khó được ngủ ngáy gì đâu.

-Ồ, thế thì nhà ta ngủ trên đống đồ cũng được thôi...Pa chen vào ...nằm trên đó cũng êm và thoải mái vậy.

  Thình lình mấy con chó ngẩng đầu dậy trên đám đất bụi, chúng nghe ngóng. Chúng gầm gừ và bắt đầu sủa huớng vào khoảng tối ngoài kia.

-Rồi, chuyện quái gì nữa đây ? Pa lên tiếng. 
   Một giây sau họ nghe loáng thoáng tiếng người vỗ yên bầy chó, tiếng chó không còn hung dữ nữa. Tiếng chân và một bóng người tiến lại. Thì ra là gã Muley Graves, cái mũ gã đội chụp sâu xuống đầu.

Gã tiến lại gần mọi người , giọng rụt rè:

-Chào bà con.

-Sao, Muley đây à . Pa vừa vẫy vẫy miếng xương vừa nói:

-vào đây, vào đâu cùng gặm cùng ta mớ xương heo ông bạn Muley ơi.

-Ồ , thôi, cám ơn , ta không đói đâu , thật vậy .

-Ô, ăn đi, Muley, ăn đi đây nè. Pa nói xong vào nhà lấy ra một mớ sườn nướng đã tách rời sẵn (spare ribs)

-Ta tới không vì nhắm để kiếm ăn gì nơi bà con đâu . Ta đi qua đây và nghĩ rằng bà con chắc là sắp ra đi nên vội vào từ biệt vài lời đây.

Muley phân trần

-Còn lúc nữa là lên đường, nếu ông bạn tới chậm mộ giờ nữa là chúng tôi đi rồi . Thấy đó, mọi thứ đều chất lên xe hết kia rồi.

-Đồ đạc lên hết trên xe rồi à. Muley thoáng nhìn ra chiếc xe chất đầy nhóc đồ đạc:

-Có lúc ta mong sẽ có ngày ta sẽ ra đi và tìm ra bà con.

Má lên tiếng:

-Ông có tin gì thiên hạ làm ăn ra sao ở California không vậy?

-Không, Muley trả lời...ta chẳng nghe gì. Nhưng ta chẳng dám tới bưu điện xem tin tức. Có lúc ta cũng nên tới xem sao.

Pa lên tiếng kêu Al/

-Al con xuống thức Ông và Bà dậy. Mời hai người lên ăn. Chúng ta sắp khởi hành ngay.

Khi Al. lò mò đi về huớng vựa ông tiếp:

-Muley, bạn có muốn chen vào đi cùng chúng tôi không? Chúng tôi sẵn sàng nhích cho ông một chỗ đây.

Muley đang gặm miếng sườn, khới chút thịt nướng bám vào đó vừa nhai vừa trả lời:

-Có lúc ta nghĩ nên đi. Nhưng ta biết không thể nào, ta biết rõ ta không bao giờ đi được cho đến phút cuối cuộc đời ta vì ta trốn nhui trốn nhũi như con ma nghĩa địa.

Noah liền nói:

-Bác sẽ có ngày gục chết ngoài đồng thôi bác Muley ạ.

-Ta biết chứ. Ta đã nghĩ đến phút này. Có khi đời ta quá cô đơn, có lúc ta nghĩ cũng tạm ổn, cũng có lúc ta cho vậy là tốt với ta. Không còn thay đổi được gì nữa. Gia đình các bạn qua đó có gặp bà con ta, xin nhắn lại y lời này--nếu gặp bất cứ ai trong nhà ta cũng được, xin nói với họ ta vẫn khỏe, ta làm việc khá . Nhớ đừng nói với họ ta sống như vầy. Nhắn họ có tiền ta sẽ qua.

Má hỏi:

-Thế thì ông sẽ qua chứ?

-Không, Muley trả lời nho nhỏ...
-Không, ta không đi, ta không thể nào đi được. Ta phải ở chốn này. Hồi đó ta còn có cơ hội. Nhưng giờ hết rồi. Ông nên nghĩ cho ta, bà cũng biết cho ta rằng ta không bao giờ đi được nữa rồi.

   Ánh bình mình bắt đầu rạng dần, làm ánh sáng ngọn đèn nhạt nhòa hơn. Al đã trở lại, ông Nội đang khập khểng gắng bước theo đứa cháu.

-Ông chẳng còn ngủ, ông nội muốn núp sau nhà vựa, hình như muốn làm chuyện gì đây rồi .

Mắt Nội tự nhiên đờ đẫn, không còn chút gì tinh quái như trước.

-Không có chuyện gì đối với ta cả, chuyện là ta chẳng còn muốn đi nữa.

-Nội không còn muốn đi nữa ? Pa hỏi dồn...nội nói thế là gì chuyện gì làm nội không đi nữa? tại sao thế? đồ đạc gói hết sẵn sàng tất cả rồi nè. Chúng ta phải đi. Chúng ta không còn nơi nào ở đây để ở lại được.

-Ta không ở lại vì các người, Nội quả quyết. 
-Các người đi thì cứ đi . Riêng ta phải ở lại đây. Ta và bà đã nói chuyện suốt đêm. Đây là quê ta. Ta là người của đất này. Ta đếch cần để tâm có cam và nho đầy tràn giừong người ta chốn đó. Ta sẽ không đi nữa. Dù quê huơng này chẳng ra gì, nhưng đây là quê ta. Không, các người đi trước đi. Ta phải ở lại chốn này vì ta là người của quê ta.

Cả nhà xúm lại bên Nội. Pa khẩn thiết:

-Nội không thể nói thế. Đất đai này này đã thuộc về mấy chiếc máy cày rồi . Ai nấu cho nội ăn, rồi nội sống ra sao? Nội không thể sống nơi này. Tại sao? vì không ai chăm sóc cho nội, nội sẽ chết đói mất.

Ông Nội rên lên:

-Ta đếch cần, ta là thằng già, nhưng ta tự chăm sóc ta được. Coi Muley vẫn sống được, thì ta vẫn sống được như gã. Ta nói với con ta không đi. Con có thể buồn lòng, hãy đem bà nội theo nếu các con muốn, nhưng không thể đem ta theo đâu, đừng nói thêm gì nữa.

Pa năn nỉ một cách tuyệt vọng:

-Xin nội hãy lắng nghe, nội, xin nghe con một phút thôi.

-chẳng lắng nghe gì nữa. Ta đã nói những gì ta sẽ làm rồi đó.

Tom chạm khẽ vai Pa .

-Pa hãy vào nhà đi. Con muốn nói với Pa điều này.n

Hai người cùng vào, anh kêu:

-Má ra đây một phút đi Má?

Trong nhà bếp ngọn đèn còn sáng, Má đang gắp sườn nướng đầy lên dĩa.

-Nghe con này, con biết Nội có quyền nói Nội không đi, nhưng ông nội không thể ở lại. Chúng ta cùng hiểu vây.

-Đúng thế, nội không thể ở lại. Pa đồng ý.  

-Tốt, vậy thì, Nếu chúng ta cùng hè vào cột ông lại . Chúng ta cùng chịu trách nhiệm về việc làm đau ông, và ông sẽ nổi điên lên khi từ làm đau mình. Giờ thì nhà mình không hơi sức đâu mà cãi. Cho ông uống say thì mọi việc sẽ dễ dàng, không biết còn Whisky không nữa ?

-Hết rồi, không còn giọt whisky nào trong nhà con à. Bác John cũng hết. Bác không uống thì làm gì có?

Má nhớ ra:

-Tom, má có nữa chai rượu nhẹ má mua lo cho Winfiel khi em con bị chứng đau tai. Có thể dùng được. Thứ này đễ Winfield dễ ngủ khi nhức tai hồi đó.

-hi vọng dùng được. Tom trả lời mẹ

-Má vào lấy đi. dù sao cũng phải dùng thôi.

-Má quăng ở đống rác.

Nói xong bà xách đèn chạy đi ngay, một phút sau bà trở lại với cái chai bên trong có một nửa chất thuốc màu đen.

Tom cầm lấy ,vội thử :

-nếm cũng không tệ lắm, hãy làm một ly cà phê ngon và đậm. dù một muỗng cà phê cũng tốt hơn hai muỗng canh nhưng loãng.

Má mở lò, đặt ấm vào đó cạnh những cục than đá, bà lường nước cùng cà phê vào đó.

-chỉ dùng lon cho ông uống thôi vì tách cất vào đồ đạc trong xe rồi con à.

Tom và Pa đi ra lại ngoài nhà đã nghe tiếng Nội:

-Ai cũng có quyền quyết định cho mình. Ai ăn sườn nuóng thì nói?

Tom nhanh miệng:

-chúng con muốn ăn. Má làm cho nội cà phê và ít thịt heo trong đó.

   Nội nghe xong vào nhà ngay, ông uống cà phê ăn thịt heo phần ông được làm. Cả nhà phía ngoài đứng dưới ánh bình minh đang rạng dần, yên lặng nhìn vào cánh cửa chờ kết quả. Nội ngáp dài vì bị ảnh huởng chất vừa uống, nội để hai tay lên mặt bàn lại ngoẹo đầu vào hai tay ngủ tiếp.

-Ông nội mệt (tar'd) ngay thôi, Tom mừng rỡ...cứ để ông ngủ vậy.

Giờ tất cả mọi người đều sẵn sàng. Bà nội còn mơ mơ màng màng chưa tỉnh ngủ.

-Chuyện gì vậy? các con làm gì bây giờ mà sớm quá vậy?

Nói vậy nhưng bà đã bận áo quần sẵn sàng cùng bằng lòng. Ruthi cùng Winfield đã thức dậychúng còn im lặng ngồi nhìn mọi nguòi do mệt mỏi cùng chưa tỉnh ngủ

                                                     *****

                                         Tạm biệt Muley.

   Ánh sáng ban mai lan nhanh trên cánh đồng. Mọi người xong xuôi. Họ đứng cạnh nhau, im lìm, lưỡng lự cho hành động cuối cùng là lên đường. Dường như họ sợ hãi giây phút cuối này. Giò thì nó đã đến..sự sợ hãi này giờ thấy giống với ông Nội. Mặt trời đang chiếu sáng thế ánh đèn khi cái vòng sáng vàng ngọn đèn nhạt dần theo ánh mai. Tinh tú không còn nhấp nháy, càng xa huớng tây càng ít dần .  Gia đình đứng yên như mặc niệm , như người mộng du, mắt họ huớng về toàn cảnh (panoramically) không chú ý một chi tiết nào, ngoại trừ cái tập hợp của buổi bình minh- cánh đồng bao la- một vùng quê gom hết vào tầm mắt lần cuối.

    Chỉ còn trơ trọi Muley còn bịn rịn chưa đi. Gã đứng cạnh thành xe, tay vổ vào thành chiếc lốp để dành treo sau xe. Cuối cùng gã tiến lại Tom:

-cháu dự tính vượt qua ranh giới tiểu bang phải không ? Cháu không sợ vi phạm tờ cam kết (parole) à ?

Tom lắc mình tránh cái lạnh sáng sớm:

-Chúa ơi, mặt trời lên đến nơi rồi, anh kêu lớn...chúng ta phải khởi hành ngay bây giờ.

   Mọi người khác lục tục chạy ra run run trong giá lạnh ban mai,chạy vội lại xe.

  -Lẹ lên nào, Tom thúc...bồng ông Nội ra trước.

     Pa và bác John, Tom, Al đi vào bếp nơi Nội còn ngủ, đầu còn gục trên cánh tay, một dòng cà phê đã khô chảy dài trên mặt bàn. Mấy ngưòi phụ nhau xốc Nội dưới khuỷu tay, cùng nhấc bổng người ông lên, tiếng ông càu nhàu, chữi rủa trong cơn mê ngủ, lè nhè như say rượu. Ra khỏi cánh cửa ba người nhấc người ông lên cao hơn, đến xe, Tom cùng Al leo lên trước, nghiêng người móc tay dưới cánh tay ông và nhẹ nhàng đưa ông lên xe đặt nằm trên bề mặt đống đồ. Al mở tấm bạt, lăn người Ông vào trong. Anh đặt cái thùng cạnh ông để sức nặng tấm lều khỏi thụng xuống đè lên Ông.

-Mình phải làm một cột chống mới được...Al nghĩ...tối nay xe dừng phải làm cái cột này.

Tiếng Nội rên rỉ, chống đối nho nhỏ vì bị làm ồn, khi yên ông lại tiếp tục ngủ say.

Pa lên tiếng kêu:

-Má và bà nội vào trong cùng Al một lúc. Chúng ta thay đổi vị trí cho mọi người cùng thoải mái với nhau, nhưng ba người bắt đầu như thế.

  Ba người lên trước cabin, những người còn lại gồm Connie, Rose Sharon, Pa và bác John, Ruthie cùng Winfield, Tom và vị thầy leo lên ngồi trên đống đồ. Noah còn đứng trên sân, nhìn đống đồ cao ngất phía trên lố nhố nhiều người.,

Al còn đi quanh, xem lại bộ nhún của chiếc xe.

-Lạy Giêsu Linh Thiêng, bộ nhún này bẹt ngang ghê quá đi thôi. May quá mình đã có chèn phía dưới trước rồi.

Noah nhắc:

-Còn mấy con chó sao Pa?

-Pa quên mấy con chó rồi!

  Tiếng huýt gió của Pa rít lên lanh lảnh, một con chó phóng vụt ra, nhưng chỉ một con. Noah túm lấy nó, quăng lên trên chóp đống hàng, nơi đó anh sẽ ngồi yên không nhúc nhích run lạnh vì ngồi cao trên cùng.

-thôi phải để hai con còn lại đây thôi...Muley làm ơn chăm sóc chúng giúp nghe? đừng để chúng chết đói nhé. Pa kêu Muley.

-được thôi...Muley trả lời mừng rở...ta thích có cặp chó lúc này...vâng ! ta sẽ nuôi chúng

-Coi mấy con gà luôn nữa nghe ! Pa nhắc thêm.

  Al vào chỗ ngồi lái. Tiếng máy khởi động rồn rột, lại ngừng, tiếp tục khởi động tiếp. Cuối cùng cái động cơ sáu máy kia rú lên để lại làn khói xanh nhạt phía sau, Al ngoái lui:

-tạm biệt Muley

gia đình Joad đều đồng thanh:

-Tạm biệt Muley.

Al đạp côn vô số nhỏ. Chiếc xe truck rùng rùng thân mình cố bươn qua cái sân. Bắt đầu vô số hai, xe bắt đầu bò lên ngọn đồi nhỏ trước nhà, bụi đỏ bắt đầu bốc lên gần họ.

-Lạy Chúa, đồ sao mà nhiều thế này. Al than thở...gia đình ta chắc không có đủ thời gian trong chuyến đi này đâu.

Má gắng ngoái nhìn lại phía sau, nhưng đống đồ đã che mất tầm mắt bà. Bà rướn cổ ló ra nhìn phía trước theo con đường phủ đầy bụi đỏ, nỗi mệt mỏi đắng cay tràn ngập trong ánh mắt.

 Người ngồi trên đống đồ phía sau xe cố nhìn lui lần cuối. Mái nhà, cái vựa, vài làn khói nhỏ cuối cùng đang còn thoang thoảng bốc lên như còn vương vấn. Họ còn thấy cánh cửa sổ  ửng hồng dưới ánh nắng đầu tiên của một ngày mới. Muley vẫn đứng đó, trơ trọi, tuyệt vọng nhìn theo mọi người. Hình ảnh cuối cùng kia dần dần bị ngọn đồi che mất. Cánh đồng bông trãi dài hai bên đường. Chiếc xe  tiếp tục chậm chạp bò qua làn bụi tiến về xa lộ huớng tây...

John E. Steinbeck.

HẾT CHAPTER 10

translation DHL 25/6/2015 

[1]:  coyote: người chuyên đi khắp biên giới Mỹ và Mễ, đưa người lậu qua Mỹ làm thuê kiếm tiền công.

===========================================