CHƯƠNG 5: ĐÁM DÂN MẤT ĐẤT

Nhưng nếu chúng tôi phải đi? Chúng tôi sẽ đi đâu? Làm thế nào mà đi ? Chúng tôi chẳng có một đồng xu nào cả.

But if we go, where’ll we go? How’ll we go? We got no money.
[The Grapes of Wrath / John Steinbeck]

                                             *****

   Những người chủ đất đã tới xem lại tình hình đất đai, nếu vắng họ thì những người đại diện cho họ tới thế. Họ tới trong mấy chiếc xe  kín mít.  Tới nơi, họ bóp đất trên đầu ngón tay xem thực tế đất đai khô hạn ra sao? Họ còn đem tới mấy mũi khoan to, khoan sâu vào đất để thử cho rõ. Đám tá điền, những người từng chứng kiến cảnh mặt trời thiêu đốt cỏ cây bao lâu nay trước sân nhà, khó chịu nhìn chiếc xe kín mít kia lái xem cánh đồng. Cuối cùng họ trở lại, ngồi trong xe nói ra. Tá điền đứng cạnh nghe họ nói xong, ngồi chồm hổm, cầm mấy chiếc que vẽ vu vơ xuống nền đât bụi .

  Trong  nhà, đàn bà đứng nhìn ra. Bầy con núp sau mẹ, chúng tròn xoe mắt, ù lỳ, bàn chân đạp lên nhau , các ngón chân ngo ngoe mãi. Đàn bà và lũ con theo dõi chồng họ nói chuyện với chủ. Tất cả im lặng.

  Có một số người chủ đất khá tử tế khi họ ghét những gì bắt buộc phải làm. Có số tức giận vì họ ghét phải trở thành hung ác, nhưng có số lại lạnh lùng vì trước đây họ khám phá rằng nếu muốn thành chủ thì phải thật lạnh lùng . Tất cả chủ đất đều nằm trong một ràng buộc lớn hơn tâm hồn họ. Có số không thích con toán từng chi phối họ , có số lại sợ, có số thì tôn sùng toán học vì từ nó sẽ xóa đi nơi trú ẩn của suy tư cùng tình cảm con người. Nếu ngân hàng hay công ty tài chánh làm chủ đất đai, người đại diện sẽ nói" Ngân hàng-hay công ty-cần ,muốn, bắt buộc, phải có ..." làm như Ngân Hàng hay CÔng ty là một con quái vật, còn họ thì rất thuơng cảm, đây là cách họ đánh lừa những người tá điền này. Cuối hết chẳng có trách nhiệm gì cho ngân hàng hay công ty vì họ là người làm công hay nô lệ khi ngân hàng chỉ là những cổ máy làm chủ tất cả mọi thứ cùng một lúc. Có một số người đại diện này lại hãnh diện được làm nô lệ cho những cổ máy lạnh lùng và đầy quyền năng kia. Những nhân viên đại diện cho chủ mãi ngồi trong xe giải thích. Các anh biết đó, đất đai xơ xác hết rồi. Các anh đào lên bới xuống (scrabbled at it long enough) cũng đủ rồi, Có Chúa biết .

  Mấy người tá điền đang ngồi xổm,vừa gục gặc đầu lại vừa ngạc nhiên, lại tiếp tục vẽ vu vơ trên đất,vừa dạ dạ , thưa biết . Có Chúa  biết. Nếu duy nhất là bụi không bay đi, nếu mặt đất màu còn ở lại trên đất thì tình hình không đến nỗi quá tệ.

  Người đại diện phía chủ tiếp tục giải thích : Các anh biết rằng, đất đai càng lúc càng xấu đi. Các anh biết cây bông lấy gì từ đất không ? Chúng cướp hết hút hết chất màu trong đất này .

  Những người tá điền đang ngồi lại gật đầu, họ biết, Chúa biết. Nếu họ thay đổi vụ mùa, họ có thể bơm 'máu' lại cho đất .

   -Ô, như thế thì quá trễ. 
Và người đại diện phía chủ đất tiếp tục giải thích công việc và tính toán từ những con quái vật kia, chúng luôn mạnh hơn bọn họ. 
        Người ta có thể giữ lại đất nếu chỉ có cái ăn và nộp thuế.

  Vâng, người đó có thể làm thế cho đến khi mùa màng của họ mất trắng và họ phải mượn tiền từ ngân hàng .

Nhưng- các anh biết đó, ngân hàng và công ty không thể làm như thế, bởi vì những thứ kia không thở bằng không khí và ăn thịt. Họ thở bằng tiền lời và ăn bằng phân lời của tiền bạc. Nếu họ không có, thì xem như họ chết y như các anh chết khi không còn không còn không khí , không có thịt heo (side meat) mà ăn vậy. Nó ra nghe buồn, nhưng đó là sự thật, rất thật .

  Số tá điền đang ngồi chồm hổm kia, lại nhướng mắt lên tìm hiểu:
-Chúng tôi không thể nào tiếp tục thuê đất được nữa hả các ông ? Có thể năm tới được mùa. Chúa sẽ cho bao nhiêu là bông năm tới. Và bao nhiêu cần cho chiến tranh -Chúa  biết giá bông lên cao , giá bông sẽ bùng nổ bao nhiêu? bao nhiêu quân phục sẽ cần ? phục vụ đủ cho chiến tranh giá bông chắc sẽ cao đụng tới trần đó các ông . Năm tới, chắc thế.
 Họ ngước lên dò hỏi.

  -Chúng tôi không thể chờ vào việc này. Ngân hàng - con quái vật muốn tiền lời tất cả mọi khi. Họ không hề chờ đợi. Không thì họ chết. Không có thuế nộp liên tục, con quái vật đó ngừng lớn, và nó chết. Nó không thể sống nếu cứ nhỏ y như vậy.

   Những ngón tay mềm mại gõ nhịp trên ngạch cửa xe, những ngón tay thô ráp bên ngoài thì mãi lay hoay ngọ ngoạy mãi những chiếc que, vẽ vu vơ trên nền đất .
   Trong lối vào, mấy mái nhà bị trời hui nóng của mấy người tá điền, vợ con họ cứ thở dài thườn thuợt, ngo ngoe mấy ngón chân vừa thay phiên duỗi ra thế chân kia. Mấy con chó chạy lại ngữi ngữi mấy chiếc xe lạ xong lần lượt đái vào mấy chiếc bánh xe kia.   Vài con gà mái đang vẫy lông trong lòng cát nóng. Mấy chú lợn đang ủn ỉn như đang đòi ăn trong những cái chuồng nhỏ sát mé cái sườn đồi đầy đất. 

  Số người ngồi lại nhìn xuống đất. 
-Các ông muốn chúng tôi làm gì bây giờ ? chúng tôi không thể thuê ít đất hơn-chúng tôi chết đói một nửa rồi. Mấy đứa con chúng tôi mọi khi đều đói. Chúng tôi thiếu áo quần, rách nát tả tơi. Nếu tất cả hàng xóm mà không như chúng tôi, chắc khi đi họp chúng tôi cũng phải xấu hổ. 

                     Một người lái xe kéo sẽ tới làm thay cho mười hai hay mười bốn gia đình.

  Cuối cùng những người phía chủ đi đến kết thúc.
- Hệ thống cho thuê đất nay xem như chấm dứt. Một người lái xe kéo sẽ tới làm thay cho mười hai hay mười bốn gia đình. Họ có lương và đảm trách vụ mùa . Chúng tôi phải làm vậy thôi. Chúng tôi đâu muốn vậy , nhưng con 'quái vật' kia đang đau trong người. Con vật kia lại trở chứng gì đó .

 -Nhưng trồng bông như các anh thì chỉ giết đât thôi. Chúng tôi biết. Chúng tôi sẽ có bông nhanh trước khi đất chết . Rồi chúng tôi sẽ bán đất này. Nhiều nơi ở miền Đông đang có nhu cầu mua đất ở đây.

   Tá điền giờ đây nhìn lên hốt hoảng . 
-Nhưng những gì sẽ xảy đến cho chúng tôi? Làm sao chúng tôi có ăn đây?

-các người chắc phải dời đi chỗ khác, xe cày sẽ tới ủi hết mấy cái sân nhà này .

  Tá điền đang ngồi đó, đứng phắt dậy giận dữ. 
  -ÔNG  phải giết những người Da Đỏ , đuổi họ ra khỏi vùng này để giành cho được khoảnh đất này. Pa sinh ra tại đây, rồi ông phải ra sức chiến đấu với cỏ hoang cùng rắn rết. Rồi một vụ mùa thất bại người phải đi vay một ít tiền . Chúng tôi sinh ra tại nơi này . Hãy nhìn, lũ trẻ trong nhà cũng sinh ra tại đây. Rồi Pa phải di vay tiền. Thế là ngân hàng họ là chủ đất đai, nhưng chúng tôi phải ở lại đây dù chỉ huởng một ít những gì chúng tôi làm được.

  -Chúng ta nên hiểu cho rằng--tất cả mọi chuyện, chúng tôi không muốn thế, chỉ tại ngân hàng thôi, mà ngân hàng đâu phải là con người. Mà khi đã là chủ của năm vạn mẫu đất, họ không những không là người mà họ là con quái vật đó thôi.

-Các ông nói đúng - người tá điền rên rỉ...
  - nhưng đây là đất chúng tôi. Chúng tôi hằng đo đạc phân lô. Chúng tôi sinh ra nơi này, chúng tôi bị giết cũng nơi này và chết đi cũng tại nơi này. Dù mùa màng không ra gì, nhưng nó vẫn là của chúng tôi. Ông biết tại sao là của chúng tôi không ông ? vì chúng tôi cất tiếng khóc chào đời tại nơi này, cật lực làm việc tại nơi này, và nhắm mắt tàn hơi cũng chính nơi này. Chỉ ngần ấy cũng nói lên quyền làm chủ, đáng kể gì những tờ giấy và mấy con số trên kia.

-Xin lỗi, chúng tôi không muốn vậy. Đã nói ngân hàng là con quái vật. Ngân hàng không như là người các ông biết chăng ?

-Nhưng ngân hàng cũng do những người làm việc trong đó mà thành .

-Không, mấy người lầm rồi, hoàn toàn nghĩ sai về điều này. Ngân hàng là những gì khác với con người. Nó làm việc dù mọi người trong ngân hàng đó ghét cách ngân hàng đó làm, nhưng ngân hàng vẫn tiến hành. Đó, chúng tôi nói ngân hàng khác với con người là vậy. Là con quái vật do người tạo dựng nên nhưng họ không thể nào điều khiển được nó .

   Tá điền giờ lại kêu than:

- Ông chúng tôi ra công chiến đầu giết mọi Da Đỏ mà, Pa chúng tôi ra sức diệt rắn để tạo dựng nên mảnh đất này. Có thể chúng tôi phải giết hết bọn ngân hàng..họ còn ác hơn bọn mọi Da Đỏ và rắn rết. Có lẽ chúng tôi phải chiến đấu để giữ cho được mảnh đất này như Pa và ÔNG từng chiến đấu.

  Đến lượt những người phía chủ đất giận dữ:

-các nguòi phải cuốn gói đi đi.

-Nhưng đây là đất chúng tôi --tá điền rên rỉ

-Chúng tôi...

-Không ! ngân hàng , con quái vật làm chủ đất này. Các người phải rời khỏi nơi này .

  Chúng ta phải kiếm cho ra súng, giống như ÔNG năm xưa khi bọn Da Đỏ tràn đến. Rồi sao nữa ?

Tốt, trứơc hết là viên cảnh sát trưởng và tay chân ông ta. các người sẽ bị chiếm đoạt  đi rất nhiều nếu gắng ở lại, các người sẽ trở thành những kẻ giết người nếu phải giết người để ở lại. Con quái vật đó không phải là người, nhưng nó có quyền sai khiến con người làm những gì nó muốn .

-Nhưng nếu chúng tôi phải ra đi? Chúng tôi sẽ đi đâu? Làm thế nào mà đi ? Chúng tôi chẳng có một đồng xu nào cả.

-Chúng tôi xin lỗi - phía chủ lên tiếng...

-Ngân hàng, người chủ của năm vạn mẫu đất kia không thể nào chịu trách nhiệm về chuyện này. Các người đang ở trên vùng đất không phải của các người. Chúng tôi có thể trộm phép (over the line) có thể kêu các người tới hái bông mùa thu này. Có thể các người sẽ được cứu trợ chút nào. Sao các người không tìm về huớng tây để tới California? Nơi đó chán khối công việc và trời chẳng bao giờ lạnh cả? Tại sao vậy? Tới đó chỉ với tay ra là hái được trái cam trong tay. Tại sao các anh không tới đó ? ở đó tha hồ làm nông. Tại sao các anh không đi ?

  Nói xong, người phía chủ rồ máy xe, chạy mất .

   Mấy người tá điền lại ngồi phịch xuống trên hai nhượng chân, cái que lần nữa vẽ vu vơ trên mặt đất, quá ngỡ ngàng. Khuôn mặt rám nắng của họ lại càng đen xẩm lại, những con mắt chuyên bị ánh nắng mặt trời hành hạ nay như có lửa. Đàn bà giờ mới dám bước ra nhè nhẹ tới gần mấy người tá điền, lũ nhỏ lại càng rón rén bò sau lưng mẹ , chực chờ bỏ chạy. Những thằng anh đầu cũng ngồi chổm hổm cạnh cha chúng, có như vậy chúng mới cảm thấy lớn lên. Im lặng một lúc, phía đàn bà mới dám hỏi chồng ?

-Họ muốn gì vậy mình ?

  Mấy người tá điền giờ mới thoáng nhìn lên, thoáng chút gì đau khổ trong mắt họ.

-chúng ta phải đi khỏi nơi này rồi. Xe cày , quản lý sẽ tới đây, nơi này sẽ khác gì nhà máy .

-Chúng mình sẽ đi đâu đây? người đàn bà đau khổ thở than

-anh không biết, chúng ta không biết .

  Đàn bà lặng lẽ bước đi, cùng lùa lũ con vào lại trong nhà. Cả nhà giờ biết chồng họ rất đau khổ và cuồng loạn trong người và có thể nổi điên, dù đối với người họ thuơng yêu nhất. Họ tạm để cho người chồng  ngồi yên, vẽ vời với những ngỡ ngàng trên nền đất.

Ngồi như thế một lúc, sau đó người tá điền hình như nhìn quanh--anh nhìn cái bơm nước đặt ở đây đã mười năm rồi. Cái tay cầm hình cổ ngỗng, mấy cái hoa sắt đặt trên vòi nước, cạnh cái thớt chặt đầu gà mà hàng ngàn con gà từng làm thịt tại đây. Cái cày tay nằm dưới mái nhà bỏ đồ, cái giừong cũi treo dưới mái che.

Trong nhà, lũ con vẫn ồn ào cạnh mẹ. Chúng ta biết làm gì đây MÁ ơi , chúng ta biết đi về đâu ?

Đàn bà sẽ nói:

  -Nhà  ta chưa tính ra được gì , hãy ra ngoài đó chơi đi. Nhưng nhớ đừng gần cha con. Ông sẽ đánh con nếu con léng phéng lại gần. 

  Đàn bà lại tiếp tục công việc , nhưng mắt lại luôn canh chừng chồng mình lại ngồi xổm, lúng túng, suy nghĩ ngoài kia... 

                                                 *****

   Mấy chiếc xe máy cày ùn ùn trên đường rồi đổ vào cánh đồng, chúng như đám côn trùng vĩ đại,thứ côn trùng có sức mạnh tuyệt luân . Chúng đang bò trên mặt đất, đào bới, cuốn lên những đường cày. Máy chạy bằng dầu cặn, rầm rì khi đứng chờ , gầm lên khi di chuyển, và sẽ gầm to lên một tiếng cuối cùng trước khi tắt máy. Những con 'quái vật mũi tẹt' này sẽ cuốn lên nhiều đám bụi, mõm chúng luồn sâu vào đó, tìm xuống cánh đồng, băng qua đó, xuyên ngang hàng rào, sân vườn trèo ngang các rãnh nước theo những đường thẳng tắp. Chúng không chạy khơi khơi trên mặt đất, nhưng chạy trên nền đường riêng của chúng tạo ra. Chúng chẳng quản ngại đồi cao, khe suối, hàng rào, nhà cửa .
   Gã ngồi trên chiếc ghế sắt trông chẳng giống người. Găng tay, đeo kiếng, mặt nạ cao su che kín mũi, miệng- chẳng khác gì là một phần con quái vật máy cày kia. Hắn giờ là một con robot nhúc nhích trên chiếc ghế. Tiếng động cơ ầm ầm trong ống xi lanh, âm vang khắp cánh đồng; tiếng ồn duy nhất cộng huởng cùng không khí và đất để cùng nhau làm nên một nhịp điệu ăn ý, hòa đồng. Người lái nó lại không thể làm chủ nó-nó băng thẳng qua cánh đồng, cắt dọc ngang hàng chục nông trại rồi lại chạy lui. Cái núm tại nơi điều khiển có thể làm chiếc xe cày hiệu CAT này tách hai, nhưng bàn tay của gã không thể làm vậy, lý do là con 'quái vật ngân hàng' tạo ra chiếc máy cày, cùng ra lệnh nó phải ra nơi này. Lệnh từ 'con quái vật' kia  len vào tay người lái, lên não, tới từng bắp thịt, mang kiếng cùng che miệng cho hắn ta.  Che cả trí não hắn, có nghĩa là bịt tiếng nói, che luôn  nhận thức, bịt tiếng phản kháng của hắn. Hắn không thể nhìn đất đai ra sao trước mắt, không thể nào ngữi được thứ mùi của đất. Dấu chân hắn chẳng bao giờ hằn lên mặt đất để cảm nhận ấm nồng cùng sức mạnh của đất. Hắn chỉ cần ngồi trên chiếc ghế sắt kia, chân nhấn lên bàn đạp bằng sắt. Hẳn chẳng biết vui, giận, nguyền rũa hay biết khuyến khích làm phấn chấn cho chính sức mạnh của hắn. Lý do, hắn không thể nào dám tự mình vui mừng, thúc hối, nguyền rũa , hay khuyến khích cho hắn. Hắn cũng chẳng cần biết, sở hữu, tín cẩn, lạy lục gì về chuyện đất đai. Nếu một hạt giống vải xuống không nẩy mầm, chẳng là gì với hắn. Nếu một cây con vừa mọc lên bị chết khô trong hạn hay chìm nghĩm trong mưa lụt, thì chấm dứt chuyện lái xe chứ không chấm dứt phải chiếc máy cày.
   Hắn ta yêu quý đất đai không bằng ngân hàng yêu quý. Hắn có thể trầm trồ khen chiếc máy cày- bề ngoài bộ máy, sức mạnh của nó, tiếng nổ động cơ từ buồng xi lanh; nhưng chiếc máy cày này không phải của hắn. Đằng sau cổ máy là giàn dĩa cày bóng loáng, những chiếc dĩa cày sẽ xẻ luồng đất- chẳng phải là cày mà là' phẩu thuật', cắt sâu luồng đất về phải ở đó dĩa thứ hai sẽ cắt đặt đất về trái; những lưỡi cắt sáng, bóng lên nhờ cắt đất. Sau giàn lưỡi cày là giàn bừa, những cái răng sắt, đất sẽ tơi nhỏ và nằm lại phẳng lì. Sau giàn bừa, sẽ là giàn gieo hạt. Mười hai cái ống sắt dựng lên đúc sẵn sẽ phun ra từng luồng hạt giống -một sự 'hãm hiếp có phương pháp', sự hãm hiếp không cần cảm giác của tình yêu.
  Gã lái xe ngồi trong ghế sắt, hắn tự hào về những đường cày thẳng tắp mà hắn chẳng chủ định, hãnh diện về chiếc máy cày, gã không làm chủ mà cũng chẳng yêu thuơng gì, tự hào về một sức mạnh mà hắn không thể nào chỉ huy. Khi mùa màng phát triển, hay lúc thu hoạch, giờ không còn là chuyện của người dùng tay bóp tơi những hòn đất nóng bỏng ra,chảy qua đầu từng ngón tay, không còn chuyện cần người đụng tay vào hạt giống cùng thèm khát hình ảnh hạt nẩy mầm. Hạng người này ăn những gì không do bàn tay trồng ra, không dính dáng gì đến bánh mỳ. Những lưỡi sắt đào đất lên, đất sẽ chết dần mòn dưới lưỡi sắt này; vì nó không đúc ra từ yêu thuơng , thù hận , chẳng do cầu nguyện hay rủa nguyền.

  Giữa trưa, gã lái máy cày ngừng gần nhà mấy người tá điền để ăn trưa. Thức ăn của gã gồm bánh mỳ kẹp thịt được gói trong giấy sáp-bánh mỳ trắng, dưa chua, cheese, thịt hộp pate, miếng mứt có dán nhản hiệu như một phụ tùng động cơ. Gã ngồi nhai một cách vô hồn. Mấy người tá điền nán lại không chịu dời nhà, mò ra theo dõi. Họ tò mò nhìn khi gã lột cái kính che mắt và mặt nạ chắn bụi ra, để lộ hai vòng trắng quanh đôi mắt, cả một vùng trắng quanh mũi và miệng.  Chiếc máy cày vẫn phun khói nhè nhẹ, nhiên liệu quá rẻ nên gã để xe đứng yên nổ máy, sẽ giữ nóng cái đầu Diesel đó, cùng giúp cày lại tốt hơn. Lũ trẻ tò mò càng lúc càng bu lại gần. Chúng đang ăn thứ bánh bột chiên. Chúng thèm thuồng nhìn chiếc bánh sandwich đang mở ra; mũi chúng hít hà ngữi mùi dưa chuột chua, cheese cùng thịt hộp . Chúng chẳng nói được chuyện gì với gã. Chúng nhìn từng động tác gã đưa miếng bánh mỳ thịt lên miệng. Không phải chúng nhìn miệng gã nhai mà mắt chúng dán vào bàn tay đang cầm chiếc bánh mỳ kẹp thịt kia. Người tá điền núp trong nhà, giờ mới mò ra ngồi xổm sau bóng im chiếc xe.

-tại sao lại là mầy? mầy là con của Joe Davis đây mà ?

-Đúng- gã lái máy cày trả lời cụt ngủn.

-À té ra là mầy, mầy đang làm cái quái gì ở đây? mầy hại cả bà con lối xóm của mầy mà vẫn cứ làm ?

-Tôi có Ba đô la một ngày đây nghe! giờ đây tôi 'đếch' phải cúi luồn để kiếm bữa cơm-nhưng cuối cùng chẳng có chút gì bỏ bụng. Tôi có vợ và con. Chúng tôi cần phải ăn,. Ba đô la một ngày , mà ngày nào cũng lãnh được như vậy.

-đúng- người tá điền bắt đầu lập luận

-nhưng ba đô la một ngày mà để mười lăm tới hai mươi gia đình bà con ở đây hoàn toàn không có gì ăn. Gần cả trăm mạng người ta phải bị đuổi ra khỏi nơi này rồi lang thang dọc đường vì ba đô la của mầy, thử xem có hợp lý không hử ?

Gã lái máy cày vẫn giữ ý định

-Tại sao không nghĩ ra? hãy nghĩ lại bầy con tôi . Lương ba đô la một ngày, và ngày nào cũng có. Thời thế luôn thay đổi, phải không thưa Ông, Ông không biết à ? Không thể tạo được cuộc sống trừ phi quý vị có hai, năm, mười mẫu đất cùng sở hữu luôn một chiếc máy cày . Đất đai mùa màng không còn dành cho những người nghèo khổ như chúng ta nữa rồi. Các ông, đừng la lối than phiền vì các anh không thể mua nỗi những chiếc xe Ford, vì các anh không là khách hàng của hãng điện thoại. Ô, mùa màng bây giờ , quý vị thấy đó. Chẳng cần nhọc sức hay làm nhiều. Bà con hãy gắng rời đi nơi nào đó còn có cơ may kiếm được ba đồng một ngày đấy. Đây là lối thoát duy nhất thôi.

Người tá điền giờ đây ngẫm nghĩ :

-Thật là buồn cười . Nếu con người có một tí đất đai, thì đất đai đó là chính họ, một phần của con người họ, giống y họ. Nếu người này làm chủ hoàn toàn miếng đất nơi họ có thể đi lại trên đó , vừa có thể chăm sóc nó, buồn khi mùa màng không tốt, vui khi trời mưa tràn trề, vì miếng đất này là của họ, người này có thể trưởng thành thêm khi làm chủ nó. Dù chưa thành công, anh vẫn lớn lên với đất đai của mình. Điều này nghĩ ra cũng đúng.

Rồi người tá điền lại suy nghĩ mông lung hơn :

-Nhưng hãy để người này sở hữu một tài sản mà y không thấy được, hay chẳng có thời gian tới sờ soạn với nó, hay không bao giờ có thì giờ tới được đó để đi xem xét -Tại sao thế ? Vì tài sản này là con người. Người này không được làm điều hắn ta nghĩ, y không đươc làm,  không thể nghĩ  điều y muốn. Tài sản giờ đây là con người, mạnh hơn chính bản thân của người đó. Và y trở thành nhỏ bé , không bao giờ lớn được . Chỉ có chủ của y là lớn thôi-rồi y, người đầy tớ trong tài sản đó. Điều này lại đúng, nữa. 
                                                   *****
Gã lái xe cày nhai miếng bánh mứt có nhản hiệu và vứt lớp vỏ ngoài ra xa.

- Thời thế thay đổi lắm rồi, mấy người không biết sao ? Hãy nghĩ vấn đề khi mấy người không nuôi con nỗi. Hãy đi kiếm ba đô la một ngày đi mà nuôi bầy nhỏ. Các người đừng lên tiếng lo giúp cho con người khác mà hãy lo cho con mình trước đã. Mấy ông được người ta khen cho vài tiếng khi lên tiếng giúp, nhưng làm sao bằng có được ba đô la một ngày ? Nhà giàu (big shots) sẽ không trả cho các ông ba đô la một ngày nếu cứ lo tào lao mọi thứ như thế, trừ cái chuyện các ông lo làm sao để có ba đô la một ngày cho chính các ông đó thôi.

-Gần cả trăm người bị tống ra đường vì ba đô la của mày. Chúng tao sẽ đi đâu đây?

-Ngang đây tôi nhớ lại việc của tôi-gã lái xe lạnh lùng

-tốt hơn hết mấy người đi ngay lập tức, tôi sẽ cày sân mấy người sau bữa ăn tối nay.

-Mày đã lấp giếng sáng nay rồi.
-tôi biết. Đường xe tôi phải chạy thẳng. Tôi sẽ cày luôn sân mấy người chiều tối nay. Xe tôi phải cày theo đường thẳng. À. ông biết Joe Davis à ? Ông già tôi đó, do vậy tôi mới nói cho mấy người biết như vậy .Tôi được lệnh như vậy bất cứ ở đâu có một gia đình không chịu dời đi-cứ làm ra vẻ bất ngờ- cho xe liếm sát vào nhà đó làm thủng môt lỗ-tốt, tôi sẽ được trả gấp đôi. Nên nhớ con út tôi chưa bao giờ mua được giày cả !

-Tao xây dựng nơi này từ đôi bàn tay tao. Uốn thẳng bao cái đinh cũ để sơn lại. Tốn bao nhiêu bó dây để dựng nên nhà cửa rui mèn. Nơi này thuộc về tao. Nó là của tao. Tao tạo dựng nó. Mầy cứ cày sập nó đi- tao núp trong cửa số với khẩu súng . Tao bắn mày như bắn con thỏ cho xem.

-Không phải tôi muốn vậy. Tôi không có quyền làm gì. Tôi sẽ mất việc nếu tôi không cày tiếp. Nhìn này-giả thử ông giết tôi ? Họ sẽ treo cổ ông, nhưng trong khi ông chờ treo cổ , thằng lái xe cày khác cũng cày sập nhà ông thôi. Ông chớ nên giết một người làm đúng đó nghe.

-Vậy sao ? người tá điền có vẻ lúng túng- ai ra lệnh cho mày ? tao tìm người đó. Nó là thằng tao phải giết.

-Ông sai rồi. Người đó nhận lệnh từ ngân hàng. NGân hàng ra lệnh cho người đó:

-Hãy đuổi hết bọn họ ra khỏi nơi này và đây là việc của anh .

-À, đương nhiên phải có chủ tịch ngân hàng. Có cả toán giám đốc. Tao sẽ dồn đủ một kho súng và tìm bọn trong nhà băng.

Gã lái xe cày giờ mới tiếp:

-Người ta cho biết ngân hàng lại nhận lệnh từ Miền Đông . Và cái lệnh nó như vầy 'Phải làm vùng đất này sinh ra lợi tức còn không chúng tôi sẽ đóng cửa nhà băng nơi này'
-Thế thì hệ thống này lên tận đâu? Tao sẽ bắn ai đây ? Tao không bao giờ ngồi chờ chết đói trước khi tao giết thằng đã làm chết đói chúng tao .

-Tôi không biết. Có thể các người không có ai để bắn đâu. Có thể cái ông tìm bắn không phải là người. Có thể, giống như các người nói, tài sản làm ra chuyện này. Dù sao tôi đã kể cho ông nghe cái lệnh đó rồi.

-Để tao xem đã- nguòi tá điền lúng túng

-chúng tao phải xem lại có cách gì ngưng việc này không ?Đây không phải là sấm sét và động đất. Con người làm nhiều điều xấu xa và nhờ Chúa con người có thể thay đổi được

  Người tá điền ngồi ngay trên lối vào, gã lái xe rù máy lái chiếc xe cày rời đi, những đường đất vồng lên rơi xuống, bừa chải đất từ phía sau, mấy cái ông bỏ hột trượt trên mặ đất. Ngang qua đằng trước sân những đường cày đã thành hình cùng nền đất cứng cánh đồng nay đã bỏ giống, chiếc máy cày đi thêm vòng khác chỉ còn mười bộ chưa cày . Con thú sắt tiếp tục chạy lui, cái là chắn sắt ở trước liếm vào góc nhà, làm đổ sập bức vách, giật nát căn nhà nhỏ đổ ngang, sụm xuống , bị nát như con bọ dưới chân. Gã lại mang kiếng , đeo mặt nạ che mũi miệng. Chiếc xe tiếp tục cày theo một đường thẳng tắp, không khí cùng nền đất như rung rinh theo tiếng gầm thét của động cơ. Người tá điền đứng yên căng mắt nhìn theo, khẩu súng trường lăm lăm  trong tay. Người vợ đứng cạnh bên, lũ con đứng đằng sau, im thin thít. Tất cả đều trố mắt nhìn theo chiếc xe máy cày.

DHL translation 18/5/2015

========================================================================

Read “Chapter 5 (The Grapes of Wrath)” by John Steinbeck on Genius