Bà nội gào lên Thầy Casy thoáng nhìn lên bà cụ. Hơi thở bà trở nên hổn hển, dồn dập:
-Lạy Cha chúng con ở trên Trời, thánh danh Cha là ...
-Quang Vinh ...bà nội hét lên
-Người đã đến nước Chúa, việc trần gian người đã mãn, giờ là lúc lên Trời
-Amen
Thoáng nghe một tiếng há hốc, rồi một tiếng khóc bật ra vào không gian "Xin Chúa Ban Cho Chúng Con Ngày Sống Hôm nay- Bánh Ăn Hàng Ngày- Và Tha Thứ Cho Chúng Con ..."
Hơi thở kia đã ngừng hẳn. Thầy Casy buông ánh mắt trìu mến cảm thuơng ngó xuống cặp mắt trắng đục, sâu thẳm của ông cụ.
-Hallelujah , tiếp tục ,tiếp tục , Bà nội khẩn thiết
-Amen
Thầy Casy chấm dứt.
*****
Pa and Jim Casy
Bà lặng yên đứng đó. Tiếng ồn ngoài lều cũng đồng loạt ngưng lại. Có tiếng xe nào chạy vụt qua trên đường. Thầy Casy còn quỳ bên tấm nệm. Ngoài lều, tất cả mọi người đều nín thinh, thật yên lặng như cố lắng nghe âm thanh nào từ một cái chết. Bà Sairy dìu bà nội ra ngoài. Bà nội cố ngẩng cao đầu để chứng tỏ sự cuơng nghị của mình. Bà Sairy giúp bà ngồi trên tấm nệm lót sẵn phía ngoài. Nội cố nhìn thẳng như tự hào về cái tính cuơng nghị đó. Cái lều lặng yên một lát, cuối cùng thầy Casy vén tấm bạt cửa bước ra. 
Pa giờ lên tiếng:
-Thầy cho biết cơn bệnh của nội là bệnh gì thưa thầy ?
-Đột quỵ, đột quỵ cấp tính!
Cuộc sống vẫn tiếp tục. Mặt trời xuống đường chân trời chiếu ánh sáng sà sà ngang mặt đất. Có mấy chiếc xe tải dài màu đỏ chở hàng chạy trên đường. Tiếng xe ầm ầm rung động nền đường tiếng nghe như động đất. Mấy ống khói to, thẳng, phùn phụt phun lên từng bụm khói dầu cặn đen xỉn. Mỗi xe có một tài xế. người lái phụ đang ngủ trong cái giường tầng bám vào trần xe. Xe tải kia chạy suốt ngày đêm. Từng đoàn xe nặng nề chạy qua rung rinh mặt đất.
Giờ tất cả mọi người trong gia đình bắt đầu nhóm lại để làm lễ. Pa ngồi xổm ở đằng trước, kế là Bác John. Giờ Pa đứng vai gia chủ. Ma đứng bên ông. Noah, Tom và Al đều ngồi xổm y vậy. Thầy Casy ngồi xuống xong dựa mình vào khuỷu tay mình. Connie cùng Sharon bước ra một khoảng. Ruthie cùng Winfield đang phụ nhau xin nước về, tiếng thùng nước khua lách cách giữa hai đứa nhỏ. Linh cảm có chuyện gì, chúng rón rén bỏ thùng nước xuống yên lặng đứng bên mẹ. Bà nội vẫn lạnh lùng ngồi yên thế. Nét mặt bà có chút gì đó kiêu hãnh chờ cả nhà tụ họp xong cho đến khi không ai còn để ý, bà mới nằm xuống lấy tay che mặt. Mặt trời đỏ ối đã lặn, còn vuơng lại vài ánh hoàng hôn trên nền đất đủ soi sáng những khuôn mặt những ánh mắt lấp lánh phản chiếu thứ ánh sáng sót lại của một ngày. Màn đêm đang đến và đang lấy đi mọi thứ ánh sáng của một ngày vừa qua.
Pa lên tiếng:
- Hôm nay là tại căn lều của Ông Wilson...
Bác John gục gặc đầu.
-Ông thuê căn lều này
Pa đồng ý tiếng nghe nho nhỏ
-Họ thật thân thiện
Wilson đứng cạnh chiếc xe chết máy, bà vợ Sairy tới chiếc nệm ngồi xuống cạnh bà nội, cẩn thận tránh đụng vào bà.
Pa lên tiếng gọi:
-Ông Wilson ơi
Giờ Wilson mới lê bước tới gần , cùng ngồi xổm xuống. Sairy giờ mới tiến lại gần chồng.
-Gia đình chúng tôi thành tâm biết ơn ông và bà những người tử tế
-Chúng tôi hân hạnh được giúp đỡ quý bạn
Ông Wilson khiêm tốn trả lời.
Pa tiếp với giọng cảm kich
-Chúng tôi mang ơn ông nhiều quá
-Đừng nói chuyện ơn nghĩa trong cái chết...
Hai vợ chồng Wilson và Sairy đồng thanh át cả giọng Pa
-Xin đừng bao giờ nói chuyện mang ơn nữa.
Al chen vào:
-Xin ông cho phép tôi sửa xe ông. Cháu và anh Tom sẽ sửa được
Giọng Al mang vẻ tự hào chen lẫn niềm vui sướng khi được về lại làm bổn phận gia đình.
Ông Wilson đành chấp nhận:
-Chúng tôi thấy cần các bạn giúp cho một tay.
Pa đề nghị:
-Chúng tôi cho rằng cần làm những việc sau. Trước tiên là vấn đề luật pháp. Xin ông làm báo cáo về cái chết này. Như vậy khi làm báo cáo một là người ta thu lệ phí bốn muơi đô la khi họ đảm đuơng việc chôn cất hai là họ sẽ lo chôn cất theo cách dành cho người nghèo khổ
Bác John chen vào
-Không chúng ta đâu phải là người nghèo khổ
Tom lên tiếng giải thích
-Nhà mình cũng học kinh nghiệm này. Cũng như chưa bao giờ kinh nghiệm chuyện bị tống ra khỏi đất đai của mình đang ở vậy
Pa giọng phân trần
-Chúng ta mất sạch . Cũng không đổ tội này lên cho chính chúng ta . Chúng ta không trả nỗi tiền, thì chúng ta chưa bao giờ rớ vào cái gì; chúng ta chưa đưa tay ra nhận của từ thiện từ người nào cả. Ngay lúc Tom gặp cảnh rắc rối tù đầy chúng ta cũng ngẩng cao đầu đầy lòng tự tin. Nó chỉ làm điều mà một người đàn ông đáng làm
-Thế thì chúng ta giờ phải làm gì đây ? Giọng Bác Tom nghe gay gắt
-Chúng ta cứ thi hành điều luật pháp đã hứa. Họ sẽ thi hành những điều của họ để giúp cho cha chúng ta. Chúng ta chỉ còn một trăm năm muơi đô la. Nếu họ lấy lệ phí chôn cất nội là bốn muơi đô la , chúng ta sẽ không còn khả năng tới được California nữa.
-Chúng tôi cho rằng cần làm những việc sau. Trước tiên là vấn đề luật pháp. Xin ông làm báo cáo về cái chết này. Như vậy khi làm báo cáo một là người ta thu lệ phí bốn muơi đô la khi họ đảm đuơng việc chôn cất hai là họ sẽ lo chôn cất theo cách dành cho người nghèo khổ
Bác John chen vào
-Không chúng ta đâu phải là người nghèo khổ.
Tom lên tiếng giải thích
-Nhà mình cũng học kinh nghiệm này. Cũng như chưa bao giờ kinh nghiệm chuyện bị tống ra khỏi đất đai của mình đang ở.
Pa giọng phân trần
-Chúng ta mất sạch . Cũng không đổ tội này lên cho chính chúng ta . Chúng ta không trả nỗi tiền, thì chúng ta chưa bao giờ rớ vào cái gì; chúng ta chưa đưa tay ra nhận của từ thiện từ người nào cả. Ngay lúc Tom gặp cảnh rắc rối tù đầy chúng ta cũng ngẩng cao đầu đầy lòng tự tin. Nó chỉ làm điều mà một người đàn ông đáng làm
-Thế thì chúng ta giờ phải làm gì đây? Giọng Bác Tom nghe gay gắt.
-Chúng ta cứ thi hành điều luật pháp đã hứa. Họ sẽ thi hành những điều của họ để giúp cho cha chúng ta. Chúng ta chỉ còn một trăm năm muơi đô la. Nếu họ lấy lệ phí chôn cất nội là bốn muơi đô la , chúng ta sẽ không còn khả năng tới được California nữa, nếu không muốn vậy thì họ sẽ chôn cất nội như cách dành cho người nghèo, vậy thôi.
Đám đàn ông mãi bàn cãi đến lúc họ nhìn ra mặt đất tối hẳn trước đầu gối họ.
Giọng Pa nho nhỏ trong xúc động:
-Ngày xưa ông Nội mai táng cha với chính bàn tay của Nội, với niềm hãnh diện của một đứa con mai táng cha mình, mồ yên mả đẹp cũng do chính cái xẽng của nội các con. Đó cũng là cái thời mà người con trai có quyền chôn cất cha mình do chính bàn tay của mình.
-Giờ luật pháp thay đổi hết rồi!
Giọng Bác John chua chát xen vào.
-Đôi lúc cũng không nhắm mắt nghe theo pháp luật, mà phải linh động thôi, dù sao không cứ là nhất nhất làm ý chang. Có nhiều cái chúng ta không thể làm đúng như họ nói được. Lúc tên Floyd trở thành bất luơng, pháp luật bảo tha thứ cho y, chẳng có ai tha cho y cả. Có đôi lúc người ta phải linh động với luật. Ta muốn nói giờ đây ta muốn trở lại cái quyền được tự tay chôn cất chính cha mình . Ai có ý kiến gì không?
-Vị thầy đưa cao tay:
-Tuy luật pháp thay đổi, nhưng 'ngộ biến tuỳ quyền' (got to's' go on); ông có quyền làm những gì ông đáng làm.
Pa ngó qua Bác John:
-Đây cũng là quyền của anh nữa đó anh John. Có ý nào chống lại chuyện này không anh ?
-Không chống đối.
Bác buông thỏng
-Chỉ có cách duy nhất là làm vào ban đêm, đem ông ra chôn thật nhanh.
Giọng Pa chua xót xen hổ thẹn:
-Chúng ta không làm được y như Nội. Cũng do chúng ta cần tới California trước lúc hết tiền.
Tom chen vào:
-Có lúc bà con chôn một người, bà con còn nghĩ ai đã giết hắn? Thế mà chính phủ thì sao? họ chỉ biết lợi lộc trên xác chết thôi, có lúc mối lợi này còn nhiều hơn người này lúc còn sống. Khốn nạn thật, họ không truy nguyên tại sao mà người này chết, và người chết là ai ? Con đề nghị chúng ta viết gốc tích của Nội, tại sao lại mất tại đây và tại sao chúng ta phải chôn cất nội ngay đây , xong chúng ta bỏ vào cái chai để cạnh ông Nội.
Pa đồng ý ngay ý kiến của Tom.
-Con nói nghe rât phải. Viết cho đàng hoàng, để người ta sau này biết nội có con cháu đông. Phải kèm tên nội đi theo, để sau này người ta biết rằng nội không chết như một người già cô độc. Có thêm ý kiến gì không?
đám người im lặng.
Pa quay lại Má:
-Bà gắng giúp bồng nội ra chứ?
-Vâng tôi sẽ bồng Nội ra. Nhưng ai nấu ăn tối đây?
Sairy nhanh nhảu :
-Tôi sẽ giúp nấu bữa tối cho. Bà cứ làm việc đó đi. Tôi và con gái lớn của bà nấu ăn thế cho bà.
-Ồ hay quá, thật là cám ơn bà . Má mừng rỡ.
-Noah, con tới tới mấy thùng thịt muối, đem ra mấy miếng thịt heo ngon nhất ra cho má. Muối chưa thấm nhiều nên nấu ngon lắm.
-Bên tôi có nửa bao khoai bà ạ.
Sairy nói với Má.
Má bảo Pa:
-Mình đưa cho tôi hai đồng loại nửa đô la?
Pa luồn tay trong túi lấy mấy đồng đô la kim loại đưa cho bà. Má đổ đầy nước vào cái chậu tắm mang vào lều. Trong lều tối om.Bà Sairy giúp thắp nến đi vào. Dựng xong cây nến lên mặt cái thùng xong, Bà Sairy bước ra. Trong phút giây ngắn ngủi, Má liếc nhìn xác ông với tấm lòng đầy thuơng cảm. Má xé một miếng khăn của mình cột hàm Nội khít lại. Nắn lại chân tay xong, bà xếp hai tay Nội úp lên phía ngực. Kéo mí mắt ông xuống, Má đặt một đồng tiền lên mỗi mắt. Sau cùng, Má gài nút áo và rửa mặt cho Ông.
Bà Sairy nhìn vào:
-Bà cần giúp một tay không?
Má chậm rãi nhìn lên:
-Bà vào đi, tôi cần nói chuyện này với bà?
-Đứa gái lớn của bà giỏi giang quá, cô gái lột vỏ khoai rành quá chừng -bà Sairy khen
-Nào tôi giúp được gì đây?
-Tôi đã rửa ráy cho ông xong rồi bà ạ. Nhưng ông tôi không còn bộ áo quần nào khác nũa. Dỉ nhiên là tấm vải đắp (quilt) của bà coi như đã hư rồi vì nó không bao giờ để mùi người chết dính vào đây. Tôi nhớ con chó của tôi cứ sủa hoài và cắn vào tấm nệm mà mẹ tôi trước khi chết nằm trên đó, dù đã hai năm. Chúng tôi sẽ cuốn ông tôi vào tầm vải đắp của bà, chúng tôi sẽ làm lại cái khác, chúng tôi sẽ làm tấm vải đắp khác lại cho bà ngay thôi.
Bà Sairy dứt khoát:
-Thôi xin bà đừng nói thế. Nhà tôi vinh hạnh làm được điều phước này. Thân tôi bất an bấy lâu nay. Đến lúc con người như tôi cần phải làm việc thiện bà ạ.
Má gật đầu :
-phải , con người cần việc đó lắm.
Má nhìn một hồi lâu vào khuôn mặt đầy râu của Nội. Hàm ông bị buộc lại, đôi mắt có hai đồng tiền đặt vào đang lấp lánh phản chiếu với ánh sáng cây nến.
-Ông không còn giống lúc bình thường. Thôi chúng ta cuốn ông lại.
-Bà cụ có vẻ dạn dĩ với chuyện này.
Má phân bua:
-Tại sao bà biết không? Vì Bà Nội quá già. Có khi bà nội chẳng hay chuyện gì xảy ra nữa? Bà còn không biết chuyện gì lâu. Còn lại, bà con chúng tôi đều tự hào vì còn giữ được bình thường. Tôi nhớ ba tôi hay nói ' bất cứ người nào cũng có thể suy sụp. Nhưng đàn ông thì không nên suỵ nhược như vậy' Do đó chúng tôi luôn luôn gắng giữ sức khoẻ.
Má đã quấn gần xong thân hình Nội. Tấm vải giờ đã quấn từ chân cho đến vai. Bà kéo một góc tấm vải phủ qua mặt ông. Sairy giúp đưa bà nửa tá kim găm ghim tấm mền đắp lại thật chặt trông y một bó dài. Xong xuôi, Má đứng hẳn dậy:
-Chôn cất ông như vậy cũng không tệ lắm. Giờ mình cần Thầy Đạo đi vào làm phép và bà con làm lễ xung quanh.
Thình lình Má hơi lảo đảo. Sairy chạy nhanh lại đỡ.
-Hình như bà mất ngủ ...
Má trả lời, giọng ngượng ngùng:
-Không, tôi không hề gì đâu. Bà thấy đó vì chúng tôi quá bận bịu mọi thứ đó thôi .
Sairy lo lắng:
-Xin bà hãy ra ngoài thoáng một ít.
-Đúng, tôi cũng xong đây rồi.
Sairy giúp thổi tắt ngọn nến, xong hai người đồng bước ra.
*****
cảnh táng Ông Nội trong phim Grapes of Wrath 1940
Ngọn lửa bập bùng sáng dưới con muơng nhỏ. Tom đang dùng que ngang và dây kẽm buộc nấu hai cái ấm. Nước đang sôi, lập bập cái nắp. Rose Sharon, nàng quỳ trên mặt đất hơ người gần ngọn lửa, tay cầm cái muỗng dài. Vừa thấy Má bước ra , nàng vụt đứng dậy lại gần bà. 
-Má , con cần hỏi Má điều này
-Lại sợ nữa ư? Tại sao con không gắng đừng sợ lo cho đủ chín tháng hả con?
-Nhưng chuyện vừa rồi có ảnh hưỡng gì cho bé trong bụng không hả má?
-Con không nghe người ta nói à ? 'một hài nhi sinh ra không có điều âu lo là một hài nhi hạnh phúc ' có phải vậy không hả bà Wilson ?
-tôi có nghe như thế; tôi còn nghe như vầy nữa nè 'đứa bé chào đời với quá nhiều điêu vui sướng thì sẽ là đứa bé buồn thảm' "
Sharon phân trần:
-Con cảm thấy hết sức bồn chồn trong người má à .
-Ồ, ai mà không bồn chồn như con, có ai nhảy múa được đâu? Thôi, con gắng trông giúp mấy cái nồi kia đi .
Gần ánh sáng ngọn lửa đó, nhóm đàn ông đang tụ lại với nhau bàn tính. Dụng cụ giờ đây gồm xẻng và một cái cuốc chim, nhọn hai đầu. Pa vạch một hình dài 8 bộ rộng ba bộ (feet). Họ thay phiên nhau đào huyệt. Pa dùng cuốc chim bới đất, Bác John dùng xẻng xúc đi. Đến phiên Al bới đất thì Tom lo xúc đi. Noah cuốc, Connie xúc . Cái huyệt sâu dần vì công việc tiếp sức không bao giờ chậm lại. Những xẻng đất vụt bay đi lên rào rạt, cái huyệt sâu dần ngang vai Tom .
Giờ anh lên tiếng hỏi:
-Sâu ngang đâu vậy Pa?
-Càng sâu càng tốt, con gắng cho độ hai bộ (feet) nữa. Giờ Tom, con nhảy lên, đi lấy tờ giấy vừa viết đi con.
Tom đu người vụt lên khỏi cái hố, Noah nhảy xuống đào tiếp thế Tom.
Tom đi nhanh tới Má, bà đang ngồi coi bếp lửa.
-Chúng ta cần giấy và viết Má ơi!
Má nhẹ lắc đầu:
-Ô không có, đó là thứ gia đình mình không mang theo.
Nói đoạn, bà hướng về phía bà Sairy.
Người đàn bà nhỏ thó kia vội bước nhanh lại lều. Bà trở lại trên tay cầm cuốn Thánh Kinh và nửa ngòi viết chì:
-Có rồi. Mấy bạn hãy viết ở trang trống phía ngoài, xong xé nó ra.
Nói xong bà đưa cuốn sách và viết cho Tom.
Tom ngồi xuống gần ngọn lửa. Mắt anh nheo lại, cố tập trung vào chữ viết; anh viết thật chậm và hết sức cẩn thận vào trang giấy độc nhất phía ngoài cuốn Thánh Kinh
-ĐÂY LÀ TÊN CỦA ÔNG WILLIAM JAME JOAD, tạ thế vì đột quỵ, một ông lão rất thọ. Con cháu phải tự táng ông do không có tiền trả phí tổn mai táng. Chẳng ai ám toán ông cả, ông qua đời chỉ vì đột quỵ thôi.
Ngang đây, anh dừng:
-Má nghe con đọc đây. Nói xong anh đọc thật chậm cho mẹ nghe.
-Con viết nghe hay quá. À tại sao không? sao con không trích một đoạn nào trong Kinh Thánh này vào cho người ta biết Nội là người có đạo hả con?
-Trích ngắn thôi, vì không có chỗ cho trang giấy này nữa.
Sairy chen vào:
-Thế thì câu "Xin Chúa Tha Thứ Cho Linh hồn Ông" được không hai vị?
-Không ổn đâu, câu này nghe như ông có tội và bị treo cổ không bằng; Tom chối ngay,
-Con tìm cách chép cho.
Nói xong , anh lật từng trang lẩm nhẩm đọc theo từng hơi thở
-Đây rồi, câu này ngắn và hay nè:
- CHÚA NÓI CÙNG HỌ, Ô , KHÔNG NHƯ THẾ, THƯA CHÚA
-nghe không có nghĩa gì hết , Sairy góp ý
-hay là lật qua phần Thánh Thi thử xem vào phần trong . Thông thường tổ tiên ta thích Thánh THi lắm
Tom nghe theo lật tìm những câu trong phần Thánh Thi.
-CÓ thể câu này!
-Con nghĩ câu này hay, nó lột được ý nghĩa tôn giáo:
-PHƯỚC THAY CHO KẺ NÀO ĐƯỢC THA TỘI VÀ TỘI LỖI ĐƯỢC CHỮA LÀNH
được không?
-Câu này nghe hay. Má gật gù, con viết vào đi!
Tom cắm cúi viết. Phần Má tìm chai nước trái cây súc sạch, xong chùi khô. Tom viết xong bỏ vào chai, đóng nút thật kín.
Chợt Tom nhớ ra:
-Đáng lý để thầy Casy viết thì hay hơn Má à.
-Không phải đâu, Thầy đâu phải là bà con gì mình?
Nói xong bà lấy cái chai từ tay Tom đi vào lều. Má mở kim găm, luồn cái chai dưới bàn tay lạnh giá của xác Nội, xong ghim lại kỹ càng. Làm xong việc này, bà trở lại bên bếp lửa.
*****
Toán đàn ông đào huyệt xong tiến lại gần ánh lửa, mặt họ lấp lánh mồ hôi.-Xong rồi. Pa thở phào.
Pa, Bác John cùng Noah và Al cùng bước vào lều. Họ trở ra, cái bó xác dài được mang ở giữa. Mang xác Nội ra huyệt xong, Pa nhảy xuống trước đỡ đầu ông, nhẹ nhàng đặt xuống. Bác John chìa một tay, giúp kéo Pa lên.
-Bà nội ra sao rồi? Pa chợt lên tiếng hỏi.
-Để tôi vào xem sao?
Má trả lời Pa xong chạy vội lại tấm thảm, nhìn Bà thật nhanh và vội chạy lại mộ của ông Nội:
-Bà đang ngủ, cũng có thể bà cố nằm vậy vì bà chướng với tôi, nhưng tôi nghĩ nên để bà nằm vì bà yếu lắm.
Pa hỏi thêm:
-ThếTthầy đâu rồi? nhà mình nên mời Thầy làm lễ cho Nội.
-Con thấy Thầy đi bộ ra phía đường, có thể Thầy không muốn làm lễ đâu?
-Không muốn làm lễ ư?
-Không đâu. Tom tin vậy.
-Thầy không còn mục sư nữa. Thầy không muốn lừa dối người ta khi không làm mục sư nhưng lại làm một việc của người mục sưt như thế. Con dám cá là Thầy cố ý lánh mặt không cho ai thấy mình.
Không ai hay Thầy Casy lặng lẽ lại gần. Nghe Tom giải thích vậy liền lên tiếng:
-Ta không trốn đâu, ta trở lại giúp bà con đây, nhưng vấn đề là ta sẽ không lừa dối các vị.
Pa khẩn cầu :
-Xin thầy cầu kinh cho chúng con. Không ai an táng mà chẳng có một lời cầu kinh nào thầy ạ.
-Ta sẽ làm việc đó. Thầy Casy chấp nhận.
Connie dìu Sharon tới kế bên huyệt của ông nội, Sharon xem chừng lưỡng lự.
-Em phải tới một tí. Không tới đứng đây thì chẳng phải chút nào. Em chỉ đứng đây một lát thôi.
Thầy Casy
Ngọn lửa toả hắt hiu ánh sáng tới đám người, soi nhạt nhoà lên từng khuôn mặt, những ánh mắt. Thứ ánh sáng chiếu lờ mờ lên những màu áo quần đen thẩm. Mọi người dỡ mũ xuống hết khi ánh sáng kia đang nhảy múa với những chiếc bóng người.
-Ta xin làm buổi lễ ngắn.
Vị thầy nói xong liền cúi đầu xuống, mọi người liền làm theo người chủ lễ.
Bằng giọng nói trang nghiêm, thầy Casy bắt đầu:
-Hôm nay đây có một cụ ông đã sống trọn một kiếp người và vị này đã ra đi. Ta chưa biết kẻ này thiện ác ra sao? nhưng không quan trọng đối với ta cho lắm. Khi còn tại thế, thiện ác với kẻ này là trọng. Nhưng khi kẻ này đã giã từ cuộc thế thì điều thiện ác chẳng còn. Có lần, ta nghe một người đọc một bài thơ như vầy 'mọi cuộc sống đều là thánh' Hãy nghĩ điều này, nó còn nhiều ý nghĩa hơn lời đã nói ra. Bởi thế ta không cầu cho người đã chết như cụ đây, vì khi chết thì đã hết tội lỗi. Cụ đã làm xong công việc một công việc đã chọn duy nhất đó rồi. Còn chúng ta trong muôn ngàn thứ việc trên trần này, nhưng ta không biết chọn lối nào đây. Đó là thứ ta cần cầu nguyện để các người chọn ra một lối để đi. Cụ ông hôm nay nằm đây cụ đã chọn xong lối của mình. Giờ đây hãy lấp đất cho cụ, để cụ mãn phần.
Nói xong vị thầy ngẩng đầu.
-Amen.
Pa lên tiếng trước, những người còn lại lẩm nhẩm theo...
-Amen ... Pa xúc nửa xẽng đất rắc đều lên miệng huyệt. Làm xong ông trao xẽng lại cho Bác John; bác rắc một xẽng đầy hơn. Cái xẽng cứ thể truyền tay cho hết đám đàn ông. Mọi người đều thi hành bổn phận và cái quyền của họ. Pa bắt đầu xúc mạnh đống đất rời bên cạnh lấp huyệt. Đàn bà giờ trở lại bếp lửa, nấu cho xong bữa tối. Hai đứa bé Ruthie cùng Winfield chỉ biết đứng cạnh nhìn cùng nuốt nước bọt.
Ruthie đầy vẻ buồn bả:
-Nội bị nằm dưới kia rồi?
Winfield nhìn chị với ánh mắt đau đớn. Cậu bé vụt chạy ra khỏi bếp lửa, ngồi trên mặt đất khóc thút thít. Pa đã lấp được nửa huyệt, ông đứng thở hổn hển, còn ông Bác thì lo làm cho xong phần việc của mình. Vừa lúc Bác John đang đắp và xoa láng lại phần cao của nấm mồ chợt Tom chận tay ông lại:
-Xin bác nghe con nếu chúng ta làm nấm mồ thì không biết lúc nào họ sẽ đào lên? Chi bằng chúng ta không cho họ biết nấm mồ. Hãy để bằng mặt đất và rải cỏ khô lên trên. Pa thở dài :
-Pa đâu nở làm vậy. Để nấm mồ bằng như vậy thật không phải chút nào?
-Thì đành chịu vậy thôi. Tom khẩn khoản.
-Họ sẽ đào ngay vì chúng ta phạm luật. Pa từng biết khi con phạm luật thì họ làm như thế nào rồi Pa à.
-Con nói cũng đúng. Pa quên chuyện này thật .
Nói xong , người cha giật cái xẽng từ tay anh John của ông, cùng san phẳng lại mặt mộ.
-Mùa đông này, nấm mồ sẽ lõm xuống mất. Ông lẩm bẩm.
*****
Hai gia đình ngồi trên mặt đất, cùng ăn món khoai nấu với thịt heo. Tất cả đều im lặng, mắt chăm chú nhìn vào đống lửa. Ông Wilson, dùng răng xé miếng thịt heo, ông vừa thở ra vừa khen:-Món heo này ngon thật.
Pa giải thích:
-Ồ, nhà tôi có cặp heo con. Chúng tôi nghĩ phải ăn chúng vì không thể nào nuôi thêm được nữa. Thời gian chúng tôi ra đi trên đường, Má bầy nhỏ phải lo bánh mỳ. Đó là lý do. Trên đường có hai thùng thịt heo đem theo trong xe tốt quá đi. Thế các bạn ra đi bao lâu rồi?
Ông Wilson đưa lưỡi làm sạch lại hàm răng, xong nuốt xuống:
-Chúng tôi không may, chúng tôi rời nhà đã ba tuần nay rồi.
-Sao vậy? Lạy Chúa Toàn Năng, chúng ta trù liệu tới Cali nội trong mười ngày hay ít hơn mà?
Al chen vào:
-Con không chắc đâu Pa. Chở nặng như nhà mình thì chúng ta không thể nào tới đó được đâu. Và nếu còn vượt núi thì khó lòng đi nỗi? Họ im lặng gần ngọn lửa. Tất cả đều ngó xuống, ánh lửa soi rõ tóc cùng vầng trán họ. Xa xa ngoài ánh lửa, vài ánh sao của một đêm hè bắt đầu lấp lánh rời rạc, sức nóng của ban ngày nguội dần. Bà Nội còn nằm trên nệm, quay lưng với ánh lửa, miệng rên nho nhỏ như con chó con. Mọi người đều quay đầu về phía bà. Má lên tiếng nhờ con gái:
-Rohsharn con là con gái giỏi nhất, gắng giúp má nằm cạnh bà đi con. Bà giờ cần có người vì bà đã biết lại rồi. Rose Sharon đứng dậy tiến lại chiếc nệm đoạn nằm cạnh bà cụ. Hai bà cháu nằm nói nho nhỏ với nhau trên tấm nệm, âm thanh như trôi dạt lan dần đến gần bếp lửa. Noah thố lộ:
-Nghĩ cũng ngộ làm sao? mất Nội mà mình không thấy khác gì hết. Mình cũng chẵng buồn hơn trước.
Thầy Casy giải thích:
-Chính là do cái cảnh đều cùng y nhau. Ông Nội và chỗ ở trước của ông đều giống y nhau.
Al nhắc lại:
-Có lúc nghe Nội nói chúng mình cũng hổ nguơi vô cùng. Nội mơ có một ngày nội sẽ tự tay bóp nho chảy nước ròng ròng xuống râu , và nhiều điều mơ ước sung túc như thế ...
Thầy Casy ra vẻ hiểu hơn:
-Ông phải luôn tự đánh lừa mình. Ta nghĩ là ông biết chuyện đó. Và ta nghĩ rằng Ông cụ không phải đêm nay mới chết, ông chết từ cái phút ông bị bứt rời nơi ở của ông kìa. -Thầy chắc vậy không? Pa hỏi giọng đau khổ. -Tại sao, không thế đâu. Ông nội vẫn thở mà?
Thầy Casy giọng trầm đều:
-Nhưng ông cụ đã chết. Linh hồn ông là quê huơng, chính ông cũng biết vậy. Bác John giờ chen vào:
-Thế thì thầy làm sao biết ba tôi đang chết?
-Vâng, ta biết và hiểu điều đó.
Bác John nhìn đăm đăm vào vị thầy, mặt ông thoáng nét lo sợ:
-Và thầy chẳng nói với ai cả sao thầy?
-Làm thế có tốt gì chăng? người thầy hỏi gặn lại.
-Nếu thầy nói --có thể chúng tôi đây sẽ làm điều gì rồi
-Điều gì?
-Tôi không rõ, nhưng ...
-Không có đâu. Các người không làm được gì đâu. Hướng đi của các người đã quyết và ông Nội chẳng có dự phần quyết định được. Ông không còn đau khổ nữa ngay sau tai biến sáng này. Đúng ra ông cụ phải ở lại quê huơng, ông cụ không thể nào rời quê huơng được.
Tiếng Bác John thở dài thườn thượt.
Ông Wilson chợt nhớ ra, chen vào:
-Chúng tôi cũng đành bỏ anh Will mà ra đi như vậy đây.
Những khuôn mặt đồng loạt quay về hướng ông.
-Ông anh và tôi đều mua loại đời 1940. Chưa ai biết lái xe lần nào. Tuy thế khi bán hết mọi thứ. Đều đầu tiên là anh Will vào mua ngay chiếc xe. Thế mà họ đưa thằng nhỏ ra tập cho cách chạy. Chỉ ngay trưa trước khi nhà chúng tôi ra đi thì anh ấy gặp nạn rồi Mới lái qua khúc quanh anh tôi la oai oái, xe lũi vào hàng rào. Anh tôi lại la oai oái chân đạp vào chân ga thế là xe xuống hố. Ông anh không còn gì để bán và chẳng còn xe để chạy. Lạy Chúa, thật tình chẳng phải cái tội của anh tôi. Anh nỗi tam bành lên và bỏ cuộc chẳng cần đi với chúng tôi nữa, cứ bám lại đó để chữi đời thôi. -Anh ông có định làm gì không? -Tôi chẳng biết. Anh ta chắc điên thêm. Vợ chồng tôi thì hơi sức đâu mà đợi. Chúng tôi chỉ vỏn vẹn tám muơi lăm đô la làm vốn lên đường. Chúng tôi không thể chia sẻ cho ai, ngoài cái chuyện phải ăn. Thế rồi chưa đủ một trăm dặm thì phần răng sau bị gãy, chúng tôi phải sửa hết ba muơi đô la. Thay xong một cái lốp xe thì bu gi bị hỏng, rồi đến Sairy vợ tôi bị bệnh. Mười ngày rồi lại dừng ngay đây. Giờ chiếc xe chết tiệt này lại nằm vạ ở đây nữa, quý bạn thấy đó chúng tôi đã cạn tiền. Tôi chẳng biết còn tới được California không nữa? Tôi ước gì sửa được xe , nhưng tôi đâu có rành về xe đâu? Al xem chừng quan tâm:
-Xe ông hư ra làm sao ?
-Ồ, nó không chịu chạy. Chạy rồi ngưng, rồi lại ngưng cứ từng phút. Anh xem, nó chạy một chút rồi cái máy lại lịm dần rồi ngừng luôn
-Cứ chạy được từng phút thôi ư?
-Vâng đúng vậy anh ạ. Tôi bơm bao nhiêu xăng nó vẫn ì ra đấy. Càng lúc càng tệ. Giờ tôi không thể cho nó nhúc nhích thêm chút nào nữa.
Al xem chừng hãnh diện với câu nói đỉnh đạc của mình:
-Tôi cho là xe ông bị nghẹt ống xăng, tôi có thể giúp thông nó giúp ông.
Pa cũng hãnh diện lây:
-Con trai tôi khéo tay về xe lắm đó.
-Ô thế thì còn gì bằng, tôi thật đội ơn các bạn. Tôi như đứa con nít chẳng biết làm gì ráo. Tới California chắc nhà tôi phải mua chiếc xe tốt. Lúc này chắc chẳng còn hư lên hư xuống nữa. Pa có vẻ không tin:
-Liệu chúng ta tới đó, có an bề hay có nỗi rắc rối khác?
-Ôi, nhưng chiếc xe này đáng vứt như vậy thôi; Wilson giả lả.
-Tại sao tôi tin thế? vì những tờ rao việc các bạn thấy đó, họ cần người hái cam luơng hướng lại ngon lành nữa. Tại sao tôi tin? xem hình ảnh người đứng dưới bóng cây họ đang hái, thỉnh thoảng lại cắn một miếng ăn chơi khi họ thích. Tại sao tôi tin? vì họ chẳng quan tâm bạn ăn bao nhiêu vì họ có quá nhiều . Và đồng luơng thoải mái một người có thể tậu thêm miếng đất để kiếm thêm lợi tức. Tại sao? quái gì đâu, một người nội tong hai năm ,tôi đoan chắc họ có thể mua nơi ăn chốn ở cho chính họ.
Pa, tiếng phấn chấn:
-Chúng ta trông vào quảng cáo, tôi có một tờ đây nữa.
nói xong ông rút bóp, lấy ra một mẫu tìm người màu vàng đã gấp làm hai. Có dòng chữ in đen:
CẦN NHÂN CÔNG HÁI ĐẬU TẠI CALI, LUƠNG CAO LÀM MỌI MÙA - SỐ LUỌNG CẦN 800 NGƯỜI
Wilson tò mò nhìn:
-Tại sao thế này? giống y như tôi đã thấy trước đây, y chang. Ông bạn có tin rằng họ đủ 800 nhân công từ lâu rồi chăng?
Pa giải thích:
-Đây là một nơi nhỏ hẹp, một phần bé tí teo đối với Cali. Tại sao chúng ta nghĩ vậy, vì đây là tiểu bang lớn thứ hai mà chúng ta sẽ tới. Dù cho họ có đủ người, thì chán khối gì nơi khác. Có gì tôi cũng có việc hái trái ở đó thôi. Giống như ông bạn diễn tả vừa rồi, cú đứng dưới cây mà hái thì ngay cả con nít cũng kiếm ra việc mà. Chợt Al đứng dậy tiến tới xe của Wilson. Anh nhìn thoáng vào xe một lát đoạn trở về lại, ngồi xuống.
-Anh bạn không thể sửa nó trong đêm nay hả?
Wilson hỏi vẻ lo lắng.
-Tôi biết thế ông à. Sáng mai tôi sẽ sửa ngay thôi.
Tom nảy giờ chăm chú nhìn đứa em trai:
-Anh có nghĩ ra một cách, theo ý anh.
Noah chen vào:
-Hai em nói chuyện gì thế?
Cả hai im lặng, chờ nhau câu trả lời người anh. Cuối cùng Al hối Tom:
-Anh trả lời giúp đi.
-Ồ, không biết ý kiến này có giống ý của Al không? Anh nghĩ xem chiếc xe này đây. Trong lúc xe chúng ta chở quá nặng thì xe hai ông bà Wilson nhẹ hều. Nếu ai trong chúng ta nhảy qua làm tài xế cho hai ông bà cùng cầm theo ít đồ nhẹ bớt cho xe chúng ta đi thì xe chúng ta vừa khỏi gãy díp nhún vùa leo được đèo. Al và em đều sửa được xe, và hai chiếc xe đều chạy được cùng nhau. Chúng ta vừa chạy vừa giúp nhau dọc đường, anh nghĩ ý kiến này có hay không?
Wilson nghe vậy ,nhảy cởn lên:
-Sao? Sao? cách đó à ? chúng tôi hân hạnh biết chừng nào. Em nghe không Sairy?
-Thật là ý nghĩ tuyệt vời. Sairy thán phục.
-Nhưng có làm phiền các bạn lắm không? bà chợt e ngại.
Pa trấn an:
-Ồ, không đâu, Lạy Chúa ! hai bạn chẳng phiền hà gì cho chúng tôi đâu Chính hai bạn từng giúp đỡ chúng tôi mà .
Chợt Wilson lo ngại
-Tôi e rằng
-Sao, ông bạn không muốn à ?
-Ông thấy đó, vợ chồng tôi chỉ còn ba muơi đô la, tôi không muốn làm gánh nặng cho quý bạn chút nào.
Má giờ góp ý kiến:
-Hai bạn quá lo, không là gánh nặng cho nhà tôi đâu. Chúng ta giúp nhau lúc hoạn nạn để cùng nhau tới cho được California mà. Sairy còn biết cách giúp đỡ bà chúng tôi khỏi phải nằm liệt như thế nữa kìa.
Má ngưng nói để lại một mối tình thân ái tràn ngập lên mọi người. Al reo lên:
-Xe đó chở sáu người dễ thôi. Hãy để con lái. Rosharn và Connie, Bà hãy theo con mang đồ thật nhẹ. Và hai xe cứ trao đổi người đều với nhau. Giọng Al nói lớn, bao lo lắng như trút hết bao nhiêu lo nghĩ.
Cả đám người cùng ngó xuống đất mĩm cười ý vị.
Pa lấy đầu ngón tay vẽ lên trên nền đất:
-Má các con mơ một căn nhà sơn trắng, quanh trồng đầy cam y như trong bức tranh tấm lịch vậy. -Nếu tôi đau lại, các bạn cứ tiếp tục đi. Vợ chồng tôi không muốn cản trở quý bạn đâu.
Sairy chợt nói như trăn trối. Má chợt nhìn Sairy kỹ lại. Đây là lần đầu bà khám phá ra cặp mắt từng chịu đựng sự hành hạ của căn bệnh; một khuôn mặt nhăn tụm trong nỗi ám ảnh của nỗi đau:
-Chúng tôi sẽ chăm sóc bạn. Đó là tự bạn nói thôi, có ai mà chẳng giúp nhau khi cần nhau bao giờ đâu. Sairy lặng nhìn bàn tay nhăn nheo của mình soi bên ánh lửa:
-Thôi đêm nay chúng mình cần phải ngủ một ít đi. Nói xong, bà đứng dậy.
-Ông Nội chết giống y qua một năm rồi!
Tiếng Má lẩm bẩm.
Hai gia đình đều ngáp dài và uể oải đi tìm nơi ngủ lại. Phần Má còn pha một ít xà phòng chùi lại mấy cái dĩa thiếc. Bếp lửa dần dà lịm tắt. Ánh sao trời thấp dần. Vẫn còn vài chiếc xe chạy vụt qua vào khuya. Xen vào đó, có vài chiếc xe tải hạng nặng chạy qua, tiếng rầm rập y như động đất. Trong ánh sao lờ mờ, khó nhìn ra hai chiếc xe của họ nằm yên dưới con muơng. Có tiếng con chó tru lên ở trạm xăng nào đó tận cuối đường. Hai gia đình âm thầm ngủ. Mấy con chuột đồng bạo dạn mon men tới gần giữa mấy tấm nệm. Chỉ còn Bà Wilson đang thức. Bà vừa nhìn chằm chặp lên bầu trời tối thẩm vừa gồng mình chống lại cơn đau ập đến./.
HẾT CHUƠNG 13
edited 13/9/2019
No comments:
Post a Comment